Biểu tình công nhân biến thành bạo động ở Bình Dương, 17/05/2014. |
Biểu cảm tốt lành
Xu thế biểu cảm ngày càng tốt lành của cộng đồng
quốc tế đang mở ra một vận hội mới cho xã hội dân sự Việt Nam. Một phần tất yếu
của xã hội dân sự lại chính là mô hình Công đoàn độc lập.
Từ nửa
cuối năm 2013 đến nay đã chứng kiến xu hướng vận động chính sách đặc biệt thú
vị của hơn 150 nghị sĩ thuộc lưỡng đảng ở Hoa Kỳ cùng những tổ chức nghiệp đoàn lao động có
ảnh hưởng nhất ở đất nước Cờ Hoa như American Federation of Labor and
Congress of Industrial Organizations, Communications Workers of America,
International Brotherhood of Teamsters và International Brotherhood of
Electrical Workers.
Một làn sóng đủ lớn đang tạo áp lực đáng kể đến Tổng
thống Obama và Chính phủ Mỹ, phản đối mạnh mẽ việc Việt Nam gia nhập hiệp định
TPP nếu nhà nước này không thỏa mãn điều kiện hình thành Công đoàn độc lập,
không thực hiện những cải cách quan trọng về luật lao động và tự do dân sự,
không trả tự do vô điều kiện do cho hàng loạt nhà hoạt động công đoàn độc lập
như Đỗ Thị Minh Hạnh, Nguyễn Hoàng Quốc Hùng, Đoàn Huy Chương… đã bị bắt giam
và bị xử tù.
Vào đầu tháng 6/2014, lần đầu tiên các tổ chức xã hội
dân sự Việt Nam
chính thức lên tiếng về quyền được lên tiếng của công nhân và yêu cầu cấp thiết
phải có ngay tổ chức công đoàn độc lập tại quốc gia ngặt nghèo chính trị lâu
năm này.
Tại chùa Liên Trì thuộc quận 2 ở Sài Gòn, có ít nhất
16 tổ chức dân sự đã xác quyết Công đoàn độc lập phải là tổ chức xã hội do
chính công nhân thành lập, thật sự hướng đến công nhân, lấy công nhân làm trung
tâm và bảo vệ quyền lợi thiết thực của mỗi công nhân trong từng nhà máy, xí
nghiệp.
Cấp trung gian 2%!
Về mặt pháp lý, bất kỳ cuộc đình công nào cũng phải có
sự chấp thuận của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam (VGCL). Nhưng thực tế đã
minh chứng một sự thật quá chua chát là VGCL chưa bao giờ lãnh đạo, tổ chức
hoặc hỗ trợ bất kỳ vụ đình công nào. Tất cả các cuộc đình công ở Việt Nam
đều mang tính tự phát nhưng đều bị xem là bất hợp pháp.
Nhiều nguồn tin còn khẳng định rằng các lãnh đạo công
đoàn nhà nước đã được trả lương cao để phục vụ cho giới chủ đầu tư và bảo vệ
lợi ích của đảng cầm quyền, thay vì bảo vệ người lao động. Ngay cả một số nhà
nghiên cứu thuộc chính quyền cũng không che giấu rằng không phải là điều bất
thường khi các nhà quản lý trở thành lãnh đạo công đoàn và sử dụng công cụ này
để thao túng các cuộc bầu cử công đoàn.
Quyền được tự thành lập một tổ chức công đoàn độc lập
của công nhân càng trở nên bức bách trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đã
bị các nhóm lợi ích tham tàn ở đất nước này đẩy vào tình thế suy thoái và khủng
hoảng trong suốt gần 7 năm qua. Không những không được cải thiện, mức thu nhập
bình quân của công nhân còn bị giảm tương đối 25-30% trong khi mặt bằng giá cả
tăng vọt từ 2-3 lần từ ít nhất năm 2011 đến nay. Tại nhiều nhà máy và xí
nghiệp, công nhân phải làm việc ít nhất 10 giờ mỗi ngày và sáu ngày một tuần,
nhưng chỉ kiếm được trung bình khoảng 70 USD mỗi tháng.
Tình trạng thảm thương đó vẫn tiếp tục tăng tiến bất chấp
Việt Nam đã có cơ hội tham gia vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) từ năm
2007, nhưng đã chỉ trở thành cơ hội để hố phân hóa giữa 5% số người có thu nhập
cao nhất với 5% người nghèo nhất ước tính lên đến ít nhất 60-70 lần.
Điều kiện
sống eo hẹp đã dẫn đến tình cảnh quá khó khăn của công nhân ở rất nhiều doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp nhà nước. Ngược lại, những điều
kiện sử dụng lao động lại ngày càng hà khắc, không chỉ biểu tả cho một “nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” mà còn thêu dệt cho bức tranh
thời kỳ đầu của “chủ nghĩa tư bản dã man” tại quốc gia đang quá sức nhập nhoạng
và chen lấn về ý thức hệ này.
Một khi đã
không thể biểu diễn được lòng thành và khả năng nâng cao mức sống và quyền lợi
cho công nhân sau WTO, không có gì bảo đảm là các chính sách của Nhà nước và
doanh nghiệp hoạt động ở Việt Nam sẽ làm cho đời sống người công nhân đỡ khốn
khổ hơn nếu nhà nước này được chấp nhận tham gia vào cơ chế thương mại Hiệp
định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong thời gian tới.
Lẽ đương
nhiên nếu được hình thành, Công đoàn độc lập không thể là một tổ chức hữu danh
vô thực như VGCL và các cấp công đoàn cơ sở của hệ thống nhà nước, khi các tổ
chức này đã chỉ được biết đến như một khâu trung gian hưởng thụ 2% trên tổng
quỹ lương doanh nghiệp mà chưa hề đồng thuận với bất kỳ yêu cầu biểu thị chính
đáng nào của công nhân trong gần 1.000 cuộc đình công tự phát hàng năm.
Lẽ đương
nhiên, quyền được lên tiếng để tự bảo vệ những lợi ích của mình trước giới chủ
và trước những chính sách bất hợp lý của Nhà nước về thuê và sử dụng lao động
là quá cấp thiết đối với hầu hết 5 triệu công nhân Việt Nam!
TPP = Công đoàn độc lập
Điều may
mắn hiếm hoi cho giai cấp công nhân Việt Nam vào thời điểm này là TPP không
phải là món quà cho không. Truyền thống quan tâm đến chính sách an sinh xã hội
và quyền lợi người lao động của những quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất trong TPP
là Hoa Kỳ và Nhật
Bản đã khiến Nhà nước Việt Nam phải đối diện với một điều kiện bất khả kháng:
muốn vào TPP, Việt Nam phải chấp nhận mô hình Công đoàn độc lập.
Trong bối
cảnh đối tác chiến lược toàn diện sâu nặng nhất của Việt Nam là Trung Quốc đã trở mặt, trong
tình thế một cuộc xâm lược toàn diện Việt Nam có thể được phát động trong thời
gian cận kề từ Bắc Kinh, lối thoát duy nhất cho giới lãnh đạo và cả các nhóm
lợi ích ở Việt Nam chỉ còn là sớm đến mức có thể phải thỏa mãn những yêu cầu và
đòi hỏi chính đáng của dân chúng, chấp nhận cách làm việc thành thực của người
Mỹ và phương Tây.
Việc công
nhân có quyền tự tổ chức thành lập Công đoàn độc lập để bảo vệ quyền lợi của
mình còn gắn bó mật thiết với hai đòi hỏi cấp thiết: Nhà nước Việt Nam cần ban
hành ngay Luật lập hội và Luật biểu tình – hai phương tiện biểu thị cốt yếu của
người dân. Đây cũng là hai món nợ của nhà nước đối với nhân dân Việt nam từ hơn
hai chục năm qua, tính từ điều 69 của Hiến pháp năm 1992 chỉ nói mà chưa hề
làm.
Cũng không
thể khác hơn và trong lộ trình hướng đến dân chủ hóa cho đất nước, đã đến lúc
chính quyền phải tính đến kế hoạch tổ chức đối thoại thường xuyên với các tổ
chức dân sự về bảo vệ người lao động, đồng thời trả tự do cho toàn bộ những
người hoạt động công đoàn độc lập đã bị bắt giam và bị xử tù phi lý.
Không còn
thời gian để làm chậm tiến trình hình thành công đoàn độc lập bằng những hứa
hẹn đầy tính thủ thuật như “sẽ cho các địa phương tự chủ hơn trong việc thành
lập công đoàn” hay “cần thời gian 5 năm để “nghiên cứu và cải thiện””…
Quyền lợi
của công nhân cũng là lợi ích của dân tộc. Cơ hội sẽ không đến lần thứ hai với
những lãnh đạo bảo thủ chính thể và chậm chân trước những biến động chính trị
khó lường ở Việt Nam.
Thường
Sơn
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.