Ngô Nhân Dụng - Joe Biden sẽ trả đũa Iran?

 

Nhưng thế nào ông Joe Biden cũng phải đánh trả thù, vì năm nay dân Mỹ sẽ đi bầu. Ông sẽ phải chứng tỏ mình cứng rắn, cho giới lãnh đạo Iran biết, và cho các cử tri Mỹ thấy.

Lần đầu tiên binh sĩ Mỹ tử thương, kể từ khi Hamas tấn công Israel, gây ra cuộc chiến ở Dải Gaza. Nhóm “Kháng chiến Hồi Giáo” (Islamic Resistance) ở Iraq, từ khi xuất hiện năm 2023 vẫn được Iran nuôi dưỡng và cung cấp vũ khí, đứng ra nhận trách nhiệm đã dùng máy bay không người lái đánh vào ba căn cứ quân sự Mỹ ở Iraq trong cùng ngày và giết ba người Mỹ tại căn cứ ở Jordan. Chính phủ Iraq, vẫn được Mỹ viện trợ, cũng lên án hành động này.

Chính phủ Mỹ coi Iran là thủ phạm chính. Nghị sĩ Mitch McConnell, Kentucky, trưởng khối Cộng Hòa tại Thượng viện cảnh cáo: “Cả thế giới đang quan sát coi ông tổng thống có sẵn sàng sử dụng sức mạnh của Mỹ để buộc Iran phải thay đổi hay không?” Nghị sĩ Lindsey Graham, Cộng Hòa, South Carolina, nói thẳng: “Phải đánh Iran ngay! Đánh dữ dội!”

Ngô Nhân Dụng - Sách

Xin thú thật, tôi không theo được gương cụ Nguyễn Hiến Lê và một nhà văn Pháp, Anatole France. Trên tủ sách ở nhà tôi hồi còn ở Sài Gòn, tôi đã viết một câu của France: “Đừng bao giờ cho mượn sách! Hãy coi gương tôi, trong tủ sách của tôi toàn là sách đi mượn!”

Tôi gặp một người quen biết từ lâu nhưng không nhớ tên, không biết ông làm gì mà cũng không nhớ đã gặp ở đâu. Trong lúc chờ đèn xanh để đi bộ qua đường, ông nói:

- Tôi mới thấy cuốn sách của anh, trong tiệm Tự Lực.

Ngô Nhân Dụng - Joe Biden mừng Tập Cận Bình lo

Ông Tập Cận Bình đang chứng kiến cảnh kinh tế chậm lụt, nhưng nhìn về tương lai càng bi quan hơn.

Đầu năm 2024, nhân dịp kỷ niệm ngày Mỹ và Trung Quốc thiết lập bang giao chính thức, năm 1979, ông Lưu Kiến Siêu (刘建超, Liu Jianchao), chủ tịch Quốc Tế Vụ Trung Ương Đảng Cộng sản Trung Quốc nói chuyện ở New York nhắc lời chủ tịch Tập Cận Bình: “Trung Quốc không muốn có chiến tranh lạnh hay chiến tranh nóng với bất cứ nước nào.”

Ngoại trưởng Vương Nghị, chủ tịch Ủy ban Ngoại giao, cũng nhấn mạnh rằng hai nước Mỹ - Trung bắt buộc phải cộng tác với nhau, không có đường nào khác.

Ngô Nhân Dụng - Hoàng Sa: Không bao giờ quên

Trong thời gian đó, báo chí Hà Nội không loan một tin tức gì về vụ Trung Quốc chiếm Hoàng Sa.

Ngày 19 tháng Giêng là ngày giỗ 75 chiến sĩ Hải quân Việt Nam Cộng hòa đã bỏ mình bảo vệ Hoàng Sa chống cuộc tấn công của Hải quân Trung Quốc. Trong đó có Thiếu tá Hạm trưởng Ngụy Văn Thà và các chiến sĩ trên hộ tống hạm HQ-10.

Sau khoảng 15 phút giao chiến, HQ-10 bị hư khẩu pháo chính 76 li trước mũi tàu; tàu bị bắn xối xả, bốc cháy tại chỗ. Đại úy Hạm phó Nguyễn Thành Trí bị thương nặng vẫn cố điều khiển HQ-10 húc vào tàu đối phương, cho thủy thủ nhảy xuống biển trước khi ông qua đời.

Ngô Nhân Dụng - Bác sĩ Cao Diệu Khiết

 

Bà Cao Diệu Khiết sanh ở quận Cao, tỉnh Sơn Đông năm 1927, trong vùng những tiểu thuyết của Mặc Ngôn.

Bác sĩ Cao Diệu Khiết qua đời một tháng trước khi chúng tôi hay tin. Tôi biết đến bà hơn hai chục năm rồi, ước mong câu chuyện về bà không bị chìm vào quên lãng. Trên mạng Weibo ở Trung Quốc (Vi Bác, giống như X, Twitter), nhiều người cũng viết, “Bà là một nhân vật lớn. Nhưng giới trẻ bây giờ có thể không biết gì về chuyện bà đã làm.”

Đầu thập niên 1990, dân chúng nhiều làng ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, bị một chứng “bệnh lạ,” người mệt mỏi, nôn mửa, chết vì kiệt sức, các bác sĩ không biết là bệnh gì. Năm 1996, bệnh viện Trịnh Châu, thủ phủ Hà Nam, mời bà Cao Diệu Khiết (Gao Yaojie, 高耀潔) đến giúp. Năm đó bà 70 tuổi, đã về hưu được 6 năm.

Ngô Nhân Dụng - Sống dân chủ vui hơn

 

Coi đá banh phải hồi hộp đến phút chót mới thú vị. Nếu mới vào hiệp đầu đã biết đội nào thắng thì ai muốn coi tiếp làm gì? Cũng vậy, trước ngày bỏ phiếu mà đã biết chắc ai thắng ai bại thì chán ngắt!

Một cuộc bỏ phiếu ở tiểu bang New Hampshire vào cuối năm 2022, có thể coi là tiêu biểu cho lối sống tự do dân chủ của dân Mỹ.

Hai ứng cử viên tranh cử chức dân biểu hạ viện ở Địa hạt 16, Manchester, trong quận Hillsborough, nơi đảng Cộng Hòa thường thắng đảng Dân Chủ trong suốt nhiều năm. Khi kiểm phiếu, ông Larry Gagne, đảng Cộng Hòa đánh bại bà Maxine Mosley, đảng Dân Chủ, với tỉ số 1.820-1.797, hơn nhau 23 phiếu.

Ngô Nhân Dụng - Thẩm phán độc lập với tổng thống

Quy chế bổ nhiệm các Thẩm phán Tối cao suốt đời có thể là một yếu tố bảo vệ vai trò độc lập của ngành tư pháp; bảo vệ quy tắc ba quyền phân biệt để cân bằng, kiểm soát lẫn nhau.

Tối cao Pháp viện Colorado đã tuyên bố cựu Tổng thống Donald Trump không được ứng cử sơ bộ trong đảng Cộng Hòa ở tiểu bang này. Tòa dựa trên Tu chính án số 14 hiến pháp Mỹ.

Điều số 3 trong tu chính án nói rằng ai đã tuyên thệ trung thành với hiến pháp mà lại tham dự một vụ nổi loạn thì không được giữ chức vụ nào nữa. Bản án nói ngày 6 tháng 1 năm 2021 ông Trump đã “kêu gọi nổi loạn.” Luật sư của cựu Tổng thống Trump đã kiện; và Tối cao Pháp viện liên bang sẽ xét xử, cùng với một quyết định tương tự của tiểu bang Maine.

Ngô Nhân Dụng - Mối lo của Tập Cận Bình năm 2024

 

Chính sách đóng cửa toàn diện để chống Covid-19 đã khiến kinh tế ngưng đọng. Nhưng khi bệnh dịch đi qua, nền kinh tế vẫn tiếp tục xuống vì mô hình phát triển lỗi thời và chính sách sai lầm.

Sang năm, tổng thống Mỹ, thủ tướng Anh, thủ tướng Ấn Độ sẽ lo phải tranh cử lại. Ai cũng có thể bị dân chúng cho về hưu sớm. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không bận tâm đến mối lo lắng tầm thường đó. Từ năm ngoái ông đã biết sẽ giữ chức vụ của mình suốt đời.

Tập Cận Bình giữ ba chức quan trọng. Mạnh nhất là chức Tổng bí thư đảng Cộng sản Trung Quốc. Thứ nhì, là chủ tịch Quân Ủy Trung Ương. Chức vụ “quốc gia chủ tịch,” tức chủ tịch nhà nước, mặc dù người đầu tiên giữ chức này là Mao Trạch Đông, bây giờ là ngôi vị ít quyền nhất, giống như ông vua nước Anh hay Nhật hoàng. Thời 1960, 70, sau khi hạ bệ chủ tịch Lưu Thiếu Kỳ, Mao đã bỏ trống cái ghế đó hàng chục năm chẳng cần ai ngồi; năm 1975 đã xóa bỏ luôn, đầu thập niên 1980 mới tái lập.

Ngô Nhân Dụng - Tập Cận Bình muốn chọn tổng thống cho Đài Loan

Tập Cận Bình nhiều lần nhấn mạnh “Chỉ có một nước Trung Hoa,” liên tiếp đe dọa sẽ “thống nhất với Đài Loan,” gây sợ hãi trong dân chúng, một cách gián tiếp ủng hộ ứng cử viên Quốc Dân Đảng.

Khi Tập Cận Bình gặp Joe Biden ở San Francisco hồi tháng 11, ông Chủ tịch Trung Quốc nói với Tổng thống Mỹ rằng Cộng sản Trung Quốc không bao giờ bỏ qua chủ trương “Một nước Trung Hoa” và có ngày sẽ thống nhất với Đài Loan, hòn đảo hiện nay vẫn tự gọi là Trung Hoa Dân Quốc, một danh hiệu đặt ra từ năm 1912; do Quốc Dân Đảng sáng lập.

Điều ông Tập Cận Bình nói không có gì mới; đã được giới lãnh đạo Trung Cộng nhắc đi nhắc lại nhiều lần cho nước Mỹ và thế giới khỏi quên. Tại sao ông Tập lải nhải nói hoài, trong lúc đến San Francisco để yêu cầu chính phủ Mỹ nới lỏng cấm vận kinh tế?

Ngô Nhân Dụng - Giải pháp ‘Hai Quốc Gia’ là thế nào

 

Trong thực tế, vùng Tây Ngạn, nằm phía Tây con sông Jordan và phía Đông nước Israel, hiện được chia ra làm ba phần, theo quy chế khác nhau.

Tổng thống Mỹ Joe Biden chỉ còn chờ Thủ tướng Benjamin Netanyahu rời chức vụ, để có dịp thúc đẩy Israel thi hành Giải pháp “Hai Quốc Gia” – Israel và Palestine sống bên cạnh nhau. Nhưng dù ông Netanyahu rút lui, ông Biden vẫn sẽ phải chờ rất lâu.

Hiện hai chính phủ Mỹ và Israel giữ các lập trường đối lập về cuộc chiến đang diễn ra tại giải Gaza. Mỹ muốn Israel giảm bớt cường độ pháo kích và oanh tạc để tránh số thường dân Palestine chết oan lên quá cao. Quân đội Israel không chấp nhận. Ông Joe Biden không muốn Israel sẽ cai trị vùng đất hơn hai triệu người Á Rập này. Ông Benjamin Netanyahu không đồng ý. Ông Biden muốn Israel đưa chính quyền Palestine của đảng Fatah về nắm quyền ở Gaza, ông Netanyahu từ chối.

Ngô Nhân Dụng - Đông Nam Á có thể nhờ Nhật Bản

 

Ông Fumio Kishida là vị thủ tướng ngoại quốc đầu tiên được mời đọc diễn văn trước quốc hội tại thủ đô Manila.

Lãnh đạo các nước Đông Nam Á họp ở Tokyo ngày Chủ Nhật kêu gọi gia tăng hợp tác kinh tế và hỗ trợ về an ninh; nhấn mạnh phải tôn trọng luật pháp quốc tế. Ai cũng hiểu nhóm ASEAN ám chỉ các hành động lấn chiếm phi pháp của Cộng sản Trung Quốc trong vùng Biển Đông nước ta.

Thủ tướng Fumio Kishida đã triệu tập cuộc gặp gỡ để kỷ niệm 50 năm hợp tác giữa Nhật và ASEAN. Trước đó, ông Kishida đã đi thăm các nước trong vùng, thực hiện “Chương trình Hỗ trợ An ninh” của chính phủ Nhật.

Ngô Nhân Dụng - Joe Biden trước thực tế và ảo tưởng giữa xung đột Hamas - Israel

 

Tình trạng vùng đất này quá rắc rối, phức tạp, với quá nhiều quyền lợi chồng chéo, kình chống nhau. Người đứng ngoài chỉ có thể nêu lên những giải pháp lâu dài, như công nhận cả hai quốc gia Israel và Palestine.

Tổng thống Joe Biden muốn Thủ tướng Benjamin Netanyahu thay đổi chính sách của Israel. Trong thực tế, ông Netanyahu không còn nắm quyền quyết định nữa.

Ông Biden cũng muốn chính quyền Palestine sẽ đảm nhiệm việc quản trị vùng Gaza sau khi quân Israel tiêu diệt lực lượng Hamas. Nhưng đó chỉ là một ảo tưởng.

Ngô Nhân Dụng - Những con chuột lớn nhất nằm trong lọ

Tờ báo South China Morning Post tỏ ý thương mấy cái thùng styrofoam trong trắng vô tội, bị “mang tiếng xấu” oan vì dính vào các vụ tham nhũng, hối lộ “cấp cao” ở Việt Nam.

Khi các nước cộng sản cho tư nhân được làm ăn, đổi mới kinh tế nhưng vẫn giữ chế độ độc tài, người ta thường báo động sẽ diễn ra cảnh “tư bản hoang dã.” Nhưng “Tư bản hoang dã” vào thế kỷ 19 ở Âu Mỹ cũng không “rừng rú” bằng xã hội Việt Nam bây giờ.

Thí dụ chuyện ngân hàng. Các ngân hàng ở Anh, Hòa Lan, Mỹ đã đặt ra các luật lệ từ thế kỷ 16, 17. Họ đặt ra luật lệ, ai cũng phải tuân hành. Vì đó là cách tốt nhất để làm ăn, kiếm tiền. Họ biết nếu bỏ qua các luật lệ này thì cuối cùng chính họ bị thiệt hại. Vì nếu không tin tưởng, chẳng ai thèm gửi tiền nữa. Muốn được công chúng tín nhiệm hơn, họ yêu cầu có người ngoài đóng vai kiểm soát. Chính phủ lập ra các cơ quan giám sát để bảo vệ dân chúng nhưng cũng bảo vệ uy tín các ngân hàng. Sống trong luật lệ minh bạch như vậy thì không thể gọi họ là “rừng rú.”

Ngô Nhân Dụng - Kissinger, cái quan định luận

 

Năm 1974, tuần báo Newsweek đã đăng hình Kissinger trên bìa, mặc quần áo như “superman,” siêu nhân, với chữ “Super K” trên ngực. Trong lịch sử chưa có ai đầu hàng rồi được vinh danh như vậy!

Người Việt Nam không thích Henry Kissinger. Ông bị coi là đã “bán đứng” Việt Nam Cộng Hòa cho Cộng sản Bắc Việt khi ký Hiệp định Paris với Lê Đức Thọ, mặc dầu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu phản đối đến cùng.

Nhưng Kissinger chỉ thi hành lệnh của Richard M. Nixon, ông tổng thống mới là người quyết định. Kissinger luôn luôn hết sức làm cho xong việc ông tổng thống trao cho, dù đồng ý hay không.

Ngô Nhân Dụng - Thầy Tuệ Sỹ trong ba ngàn thế giới

 

Tháng 9 năm 1988, sau bốn năm bị bắt giam, hai thầy Thích Tuệ Sỹ và Thích Trí Siêu bị tuyên án tử hình vì “hoạt động lật đổ chính quyền.” Người Việt Nam khắp thế giới đã kêu gọi các chính phủ nơi mình cư ngụ can thiệp, đòi phải xóa bỏ bản án.

Lời tâm sự đầu năm Tân Sửu, Phật lịch 2564, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ kể lại lời Đức Thích Ca dặn dò các đệ tử trước khi nhập Niết-bàn: “Mọi thứ đều vô thường, các con hãy không ngừng tinh tấn.”

Bây giờ, theo lý vô thường, Hòa thượng cũng về cõi tịch diệt, những người kính yêu Hòa thượng có thể nhớ lại lời Phật dạy trên đây, lấy làm phương châm: “Hãy không ngừng tinh tấn.” Thầy Thích Tuệ Sỹ đã viết nhiều, đã giảng dạy nhiều, nhưng điều đáng học hỏi, tu tập tinh tấn chính là con người, hành vi, thái độ thong dong mà vẫn thiết tha với cuộc sống của vị thiền sư nhập thế.

Ngô Nhân Dụng - Trung Quốc: Mô hình kinh tế gây bế tắc

 

Ngoài mối lo giảm phát, thay vì lạm phát, Trung Quốc đứng trước hai vấn đề lớn nữa: Số người làm việc giảm xuống và hiệu năng sản xuất ngưng đọng.

Giá nhà cửa ở Trung Quốc từ tháng Chín qua tháng Mười đã tụt xuống năm tháng liền, mạnh nhất kể từ tháng Hai năm 2015, theo bản tin kinh tế Bloomberg. Cả nền kinh tế xuống theo vì ngành xây dựng đóng góp một phần tư trong Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP) của Trung Quốc.

Kinh tế xuống không phải chỉ do thị trường địa ốc. Nguyên nhân sâu xa là sự thất bại của cả mô hình kinh tế bất chấp thực tế cũng như lý luận, vì chỉ nhắm mục đích bảo vệ quyền hành của đảng Cộng sản.

Ngô Nhân Dụng - Tập Cận Bình độc tài?

 

Joe Biden nói cho người Mỹ nghe. Ở nước Mỹ, nói đến cộng sản thì ai cũng hiểu đó là một chế độ độc tài!

Một tỉ bốn trăm triệu người Trung Hoa không ai dám công khai gọi ông Tập Cận Bình là một nhà độc tài. Sang Mỹ mới thấy có người dám nói, chính là ông tổng thống Mỹ. Sau khi gặp Chủ tịch Tập Cận Bình ở San Francisco hôm rồi, nhà báo hỏi bây giờ ông còn nghĩ ông Tập là một nhà độc tài hay không, Joe Biden nói sõng ba chữ: “Look, he is” – dịch ra tiếng Việt nghe nhẹ nhàng hơn: “Coi kìa, ông ấy là thế.”

Nếu khôn khéo, ông Biden có thể hỏi ngược lại nhà báo: “Quý vị nghĩ thế nào?” Ông có thể làm bộ ngạc nhiên: “Tôi đã nói thế à?”. Ông cũng có thể nói lảng: “Dù mình gọi bằng danh hiệu nào thì ông Tập Cận Bình – chứ không phải là ông Kim Jong Un – vẫn đứng đầu một tỉ bốn trăm triệu dân!” Hoặc Biden cứ nói đùa: “Để tôi hỏi ý kiến Chủ tịch Tập Cận Bình xong sẽ trả lời quý vị!”

Ngô Nhân Dụng - Tại sao lạm phát đang xuống?

 

Covid-19 đã đảo lộn kinh tế vì thay đổi cách người ta tiêu tiền. Tiền tiêu thụ tạo động lực thúc đẩy hai phần ba các hoạt động kinh tế ở Mỹ - một phần ba còn lại là do chính phủ tiêu và các công ty đầu tư.

Trong ngày Thứ Ba 14 tháng 11, Sở thống kê của bộ Lao Động ở Washington D.C. cho biết trong tháng Mười giá cả hàng hóa so với năm ngoái chỉ cao 3,2 phần trăm, sau khi đã tăng 3,7 % trong tháng Chín; giá các món hàng thông dụng chỉ tăng 0,2 phần trăm trong một tháng. Đây là dấu hiệu nạn lạm phát đang hạ thấp nhiệt độ; hy vọng sẽ trở lại bình thường như trước khi có bệnh dịch Covid.

Ngân Hàng Trung Ương Mỹ (Fed) không cần lo chống lạm phát nữa, có thể sẽ giảm lãi suất. Giá các trái khoán của chính phủ Mỹ tăng nhẹ và Chỉ số Dow Jones của thị trường New York tăng 1,4 % cho thấy giới đầu tư tin rằng lãi suất sẽ đi xuống.

Ngô Nhân Dụng - Joe Biden gặp Tập Cận Bình sẽ nói gì?

Cuộc gặp gỡ Joe Biden – Tập Cận Bình sẽ không thể làm tan biến những mâu thuẫn trong mục tiêu và quyền lợi hai nước; nhưng sẽ cho thế giới thấy hai bên đang tìm cách giảm bớt tình trạng căng thẳng.

Trước khi ông Tập Cận Bình gặp ông Joe Biden, nhân dự hội nghị Hợp tác Kinh tế Á Châu Thái Bình Dương (APEC) trong tuần sau, cả hai bên đã báo trước không nên trông đợi kết quả nào lớn lao, ngoạn mục.

Quốc vụ khanh Vương Nghị mô tả: “Con đường đi San Francisco” không bằng phẳng để có thể dùng “xe hơi không người lái” để đến gặp nhau. Vương Nghị đứng đầu ban Ngoại giao của Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, nói thẳng như vậy sau khi gặp ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Cố vấn Anh ninh Quốc gia Jake Sullivan để thảo luận chương trình nghị sự.

Ngô Nhân Dụng - Kinh tế Mỹ đứng vững

Giới lao động Mỹ tự do thích ứng với hoàn cảnh dễ dàng hơn. Có lẽ đó là một nguyên do giúp kinh tế Mỹ phát triển lại dễ dàng. Nước Mỹ đã chọn một cơ cấu kinh tế linh động dễ thích ứng với hoàn cảnh luôn thay đổi.

Lạm phát vẫn đe dọa, lãi suất vẫn cao, nhưng kinh tế Mỹ vọt lên 4,9 % trong thời gian từ tháng Sáu đến tháng Chín sau khi tăng trưởng thêm 2 phần trăm trong sáu tháng đầu năm. Tốc độ phát triển sẽ giảm bớt trong thời gian tới; nhưng so với kinh tế Âu châu thì kinh tế Mỹ vững hơn nhiều.

Theo Quỹ Tiền Tệ Thế giới (IMF) kinh tế Âu châu sẽ chỉ tăng thêm khoảng 1,3% trong năm 2023, qua năm 2024 sẽ thêm 1,5 %. Năm nay, các nước kinh tế lớn trên thế giới chỉ tăng được 0,7 %, sang năm sẽ lên 1,2 %.