Thọ Nguyễn - Vi hành về miền Đông (1)

Mùa hè 1963, tổng thống Ngô Đình Diệm bí mật vi hành ra miền Bắc, với tư cách là đi thăm cá nhân. Việc này được Hồ Chủ tịch và tướng Giáp ngầm chấp nhận, vì cả hai ông đều tôn trọng ông Diệm.

Hai bên thỏa thuận sẽ không đón tiếp, không đưa tin, coi như không có chuyến đi này. Ông Diệm đi cùng hai vợ chồng ông Nhu và tài xế riêng. Trên đường ra Hà Nội họ ghé về Quảng Bình thăm quê. Ở Hà Nội, bà Nhu đã thỏa ước mơ được vào nhà hát lớn xem cải lương Bắc. Công an Hà Nội được một phen khốn khổ. Một mặt phải lo bảo vệ cho đối phương mà không lộ diện, mặt khác không để cho dân chúng tiếp xúc với « địch ».

Chuyện tào lao. Đúng vậy, chỉ giả tưởng thôi. Điều không thể có ở xứ ta nhưng đã xảy ra ở nước Đức bị chia cắt trong chiến tranh lạnh. Chuyện thực 100 %.

Thọ Nguyễn - Bản nhạc trở thành « Quốc ca châu Âu » 200 tuổi

Hôm nay thế giới kỷ niệm 200 năm bản giao hưởng số 9 của nhà soạn nhạc Đức Ludwig van Beethoven được trình diễn lần đầu 07.05.1824 tại Wien.

Đây là bản giao hưởng cuối cùng cùng của ông, được sáng tác một phần dựa trên bài thơ « An die Freude » (Đến với niềm vui) của Friedrich Schiller viết năm 1786.

Khi viết bản giao hưởng này Beethoven đã điếc rất nặng, nên ông hoàn toàn nghe bằng trí tưởng tượng và những cảm xúc âm nhạc còn nằm lại trong tâm trí. Vì muốn đưa tình yêu cuộc sống theo tinh thần bài thơ Schiller vào âm nhạc, nên ông đã kết hợp nhạc giao hưởng với hợp xướng đồng ca, và tạo ra một bước ngoặt lớn cho nhạc giao hưởng cận đại.

Thọ Nguyễn – Việt Nam, những huyền thoại và hiện thực

Tuần rồi Gerhard Will, một nhà nghiên cứu hàng đầu về Việt Nam và Biển Đông ở Đức đến thăm tôi. Đã 30 năm, nay hai chúng tôi mới gặp lại nhau, ôn lại những kỷ niệm xưa.

Năm 1991 tôi rời Việt Nam sang Đức lập nghiệp. Khó khăn ban đầu ở quê người kể ra không hết. Với một kẻ sống bằng thông tin như tôi, bên cạnh những lo toan về vật chất cho gia đình thì thiếu thông tin là điều kinh khủng nhất.

Hồi tôi sang Đông Đức học nghề năm 1967 thì Việt Nam đang là tâm điểm của báo chí quốc tế, nên đài báo Đông Đức cũng như Tây Đức suốt ngày đưa tin. Do vậy tôi không bị đói tin. Nhưng năm 1991 Việt Nam đã chìm vào lãng quên, khi mà cả thế giới đang chú ý đến các chuyển động ở Đông Âu, chiến tranh Trung Đông, chiến tranh Nam-Tư.

Thọ Nguyễn - Bà mẹ của Đặng Thùy Trâm và câu chuyện tình người xung quanh cuốn nhật ký

 

Sau tết Kỷ Hợi năm 2019 tôi đến thăm bà Doãn Ngọc Trâm, mẹ bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Quyển “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” đã khiến tôi bằng mọi cách gặp bà.

Ở Việt Nam sách này được bán ra 500.000 lần. Nó được dịch ra 16 ngôn ngữ và xuất bản trên 20 nước. Bản tiếng Anh có tên là: "Last night, I dreamed of peace” (Đêm qua em mơ thấy hòa bình). Người ta gọi cuốn sách này là “Nhật ký Anne Frank” của Việt Nam.

Khác với "Nhật ký Anne Frank“, những quyển sổ của Đặng Thùy Trâm được phát hiện, lưu giữ, và được trả về với gia đình bà Ngọc Trâm bởi những người lính từng là kẻ thù của chị. Những trang nhật ký tràn ngập lý tưởng cộng sản, hừng hực khí thế “căm thù Mỹ -Ngụy” được cả những người lính Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa trân trọng, nâng niu vì bên trong những lời lẽ bồng bột của tuổi trẻ là một tâm hồn trong sáng, bình dị và chân thật.

Thọ Nguyễn - Tháng Tư, ám ảnh lý lịch

 

Từ bé tôi đã mang trên người một bản lý lịch « đẹp ». Ba má tôi tham gia kháng chiến chống Pháp ở Liên khu 5 rồi ra Bắc tập kết. Với bản lý lịch đó tôi có cuộc đời khá êm đẹp so với nhiều bạn bè.

Với năng lực chuyên môn của mình nhẽ ra tôi có thể làm quan to, thậm chí rất to và nếu khôn ngoan có thể hạ cánh an toàn, nhà cao cửa đẹp. Đến giờ tôi vẫn là anh thợ cần cù làm việc là do cá tính của mình chứ hoàn toàn không phải vì lý lịch.

Nếu như với tôi bản lý lịch là đôi cánh cho cuộc đời, thì đối với nhiều người Việt khác lý lịch lại là một cái gông, là một nỗi ám sảnh mỗi khi phải nghĩ đến nó. Hồi những năm 1960 ở Hà Nội tôi luôn cảm thông với những đứa trẻ bị thiệt thòi vì lý lịch « xấu ». Ví dụ như thằng Hà con ông Kỷ nhà số 8 Lê thánh Tông [1], hay thằng Min con ông Cần ở số 5 Phan Huy Chú [2], hay thằng Hùng Gã Đầu Bạc con nhà Cự Hương ở 35 Hàng Đào.

Thọ Nguyễn - Miền riêng tư và trách nhiệm của tự do

 

Ngày nay miền riêng tư (tiếng Anh = Privacy, tiếng Đức = Privatsphäre) đã trở thành tài sản bất khả xâm phạm của mỗi con người. Giá trị tài sản này phát triển cùng xã hội.

Thời nguyên thủy con người ăn lông ở lỗ hầu như chẳng có gì là riêng tư. Người nô lệ và các con dân dưới thời phong kiến không chỉ bị kẻ cai trị tước đoạt các quyền riêng tư ; mà mọi quan hệ trai gái, gia đình, mọi thói quen bẩm sinh đều bị xã hội để ý và thậm chí bị áp đặt, bị trừng phạt.

Khi thời đại công nghiệp cần đến những con người tự do để bán sức lao động và sáng tạo, tự do cá nhân và kèm theo đó là miền riêng tư dần dần được coi trọng, được bảo vệ rồi mở rộng. Mọi chế độ: Tư bản hoang dã, tư bản phúc lợi, chuyên chính vô sản, độc tài quân sự và kể cả các nền quân chủ hiện nay đều ghi trong hiến pháp quyền tự do sở hữu, tự do thân thể, tự do hội họp, tự do tư tưởng v.v… và v.v…tức là công nhận quyền riêng tư của công dân. Nhà nước có đảm bảo các quyền đó hay không là việc khác.

Thọ Nguyễn - Nhà văn hóa và nhà tù

 

Một nhà văn hóa phát biểu: "Nếu tiết kiệm tiền chi cho văn hóa thì con cháu chúng ta sẽ phải bỏ tiền xây nhà tù".

Sai!

Điều quyết định cho một xã hội văn minh không phải là tiền mà là sự tôn trọng quyền được tự do hưởng thụ các giá trị văn hóa của mọi công dân, là sự công nhận các giá trị văn hóa của nhân loại, là một nền giáo dục lành mạnh, khai sáng. Nếu chỉ đổ tiền vào để tuyên truyền hoặc cổ súy cho những gì mà một nhóm người quy định là văn hóa, thì sẽ đưa xã hội đó đến chỗ diệt vong. Nước Đức mà tôi đang sống từng bị như vậy.

Thọ Nguyễn - Còn có một nước Nga khác

Người Việt có nhiều cách nhìn khác nhau về nước Nga, về người Nga. Nhiều người gắn bó với Liên Xô khi xưa vẫn hay nói về « Tâm hồn Nga ». Họ kể cho tôi nghe những kỷ niệm thật của họ với các gia đình, bạn bè, với các bà mẹ Nga. Tôi rất tâm đắc với những kỷ niệm đó.

Họ tự hào, ngưỡng mộ một cách chính đáng về « Văn hóa Nga ». Những đóng góp của âm nhạc, văn học, nghệ thuật, điện ảnh v.v… và cả kỹ nghệ Nga vào kho tri thức nhân loại là điều không thể phủ nhận. 

Ngược lại có những người coi « Nga ngố » là một lũ cục súc, nát rượu, vô văn hóa. Họ lôi các thói xấu của người Nga khi sang du lịch ở Nha Trang, Vũng Tàu để chứng minh điều đó. Người Việt sống bằng nghề chợ ở Nga thường kể vễ nỗi kinh hoàng mỗi khi gặp cảnh sát OMOH hoặc bọn đầu trọc. Đối với đám này, người Việt hay người Trung Á không đáng là người.

Thọ Nguyễn - Chuyện vui cuối tuần Swing States or Swift States

 

Nước Mỹ có nhiều điều kỳ lạ và những điều đó thường thay đổi thế giới.

Khi FIFA quyết định tổ chức World Cup bóng đá 1994 tại Mỹ, nhiều người hỏi: Mỹ không biết đá bóng mà lại cho đăng cai giải vô địch thế giới ở đó làm gì? Ngoài chuyện dân chúng nước sở tại hờ hững, còn phí một vé vòng chung kết cho một đội bóng cỡ nghiệp dư.

Chủ tịch FIFA lúc đó là ông João Havelange, (người Brazil) nói: Nếu chúng ta làm cho người Mỹ thích bóng đá thì sức mạnh Mỹ sẽ đẩy bóng đá thế giới đến một bước mới về chất.

Thọ Nguyễn - Chủ nghĩa tư bản đang cáo chung?

 

Một câu chuyện thường nghe khi người Việt ở Đức gặp nhau:

- Khỏe không? Hồi này làm gì?

- Tàm tạm, vẫn lắc chảo, còn ông?

- Bộ đội, « Quân đoàn 4 » ấy mà !

Đó là đối thoại giữa một bạn phụ bếp và một bạn thất nghiệp ăn tiền xã hội. Từ 2005, hệ thống trợ cấp xã hội của Đức được gọi nôm na là « Hartz 4 », đặt theo tên của ông Peter Hartz, chuyên gia về lao động - xã hội dưới thời thủ tướng Schröder. Số 4 là phương án thứ tư của Peter Hartz. Khiếu hài hước của người Việt đã gắn cái danh hiệu đầy tự hào « Bộ đội quân đoàn 4 » cho những người ăn trợ cấp xã hội.

Thọ Nguyễn - Cam tươi, CAM ảo, CAM không não

 

Mấy tuần rồi hắn rao bán cam riết nên từ "Thọ Củi“ thành "Thọ Cam“. Thật ra thằng tiều phu từng bị mang tiếng là CAM từ lâu rồi.

Đó là vào những năm 2005-2009, khi Internet 2.0 mới ra đời. Công nghệ 2.0 cho phép tương tác, tạo ra tiền đề cho mạng xã hội hôm nay. Một số sinh viên Việt Nam ở nước ngoài liền lập ra các trang "Dân Luận“, "Tathy“, "Thanh niên xa mẹ“ để nói chuyện đời, chuyện học.

Ở trong nước không thể thuê server hoặc lấy tên miền cho các trò này. Chỉ cần nghe thấy từ "Diễn đàn“, Forum, "Mở cửa“ v.v... là bị cấm. Chỉ có sinh viên Việt nước ngoài mới làm được. Sinh viên vì đám đó rỗi hơi và có nhiều nhu cầu trao đổi, bồ bịch. Tất nhiên những diễn đàn này thu hút người trong nước như ong ngửi thấy mùi đường.

Thọ Nguyễn - Thế giới đảo điên (4) : Kẻ khổng lồ loạng choạng

 

Tin Moody‘s tuyên bố hạ chỉ số uy tín tín dụng của Trung Quốc khiến tôi viết bài này. Dù vẫn xếp các khoản vay nhà nước của Trung Quốc  ở mức A1, nhưng Moosdy‘s  hạ triển vong của nó từ  "Ổn định“ (Stable) xuống mức "Âm tính“ (Negative, có người còn dịch là tiêu cực). [1]

Moody‘s là công ty xếp hạng tín dụng hàng đầu thế giới, cùng với S&P và Fitch. Chỉ số tín dụng do các công ty này đưa ra có tính chất dẫn đường cho mọi tổ chức tiền tệ và các nhà đầu tư khi cho vay tiền. Ai xếp hàng đầu AAA sẽ được vay với lãi suất rất thấp, ngược lại ai bị xếp hạng BBB hoăc C, D thì sẽ chịu lãi suất càng cao do các rủi ro tiềm ẩn. Tất cả các nền kinh tế đều dựa vào thước đo này để nhìn nhận tình trạng của mình và đối tác. [2]

Cách đây ít lâu, Moody's cũng đánh giá Mỹ AAA nhưng hạ triển vọng từ Stable xuống Negativ. Nước Đức thời kỳ Covid từng bị Fitch hạ từ AAA xuống AA+. Mọi chính phủ đều tôn trọng thước đo này, từ đó có biện pháp chấn chỉnh nền kinh tế.

Thọ Nguyễn – Kỷ niệm nghe đài địch

 

Tôi lớn lên trong một gia đình có đặc quyền, đặc lợi, dù không nhiều. Những năm 1960 miền Bắc Việt Nam hầu như không có nền kinh tế nên cán bộ không sướng hơn dân là mấy. Chiếm đặc quyền muốn nhũng cũng chẳng có gì để tham. Nhưng cái khoản thông tin thì chắc chắn là tôi hơn bọn trẻ cùng lứa.

Xài đồ sang mãi hóa nghiện. Năm 1967, tôi sang Đông Đức học nghề. Đang từ đói ăn sang chỗ thừa bơ sữa mà chẳng thấy sướng. Đó là vì thiếu các nguồn tin « mật » lấy từ đài địch. Ở sát nách Tây-Berlin nhưng vì mù chữ Đức nên có đài, có ti vi cũng như không.

Thức ăn tinh thần chủ yếu là các bản tin của Đại sứ quán gửi về hàng tháng, toàn chuyện giáo điều, ta thắng địch thua. Đã thế còn luôn phải nâng cao cảnh giác cách mạng, cảnh giác cả với các bạn Đông Đức. Họ đang cưu mang mình mà luôn bị phê là ăn phải bả xét lại của Liên Xô. Những trò đó tôi thuộc lòng từ hồi 10 tuổi.

Thọ Nguyễn - Nghe đài địch (2)

 

Máy thu hình còn có chỗ để tháo các “kênh đen”, nhưng máy thu thanh thì vô phương. Khi vặn núm dò sóng người ta lướt qua mọi tần số, không theo kênh như ti vi.

Công an Đông Đức muốn phá sóng cũng không được, vì CHDC Đức là thành viên của liên minh viễn thông quốc tế, phải tôn trọng các tần số được phân bổ. Thế là các bạn Stasi nghĩ ra biện pháp gài một loại sóng có tần số thấp, phát xen vào đài phát thanh “địch”. Máy thu vẫn bắt được đài địch kèm tiếng ù ù tần số thấp, không đến nỗi khó chịu, nhưng đủ để Stasi nghe thấy. Xe săn đài địch đi đến đâu nhận được tiếng ù ù này thì biết là trong nhà đang ăn trái cấm.

Sau một vài thắng lợi ban đầu, kế hoạch này của Stasi cũng đổ bể. Thứ nhất là nó rất tốn tiền. Nghe đâu nhà nước phải xây rất nhiều đài phát sóng kiểu này đặt ở khắp mọi nơi. Thứ hai là vì nó chỉ nhận biết tiếng ù ù qua sóng âm, nên chủ nhà chỉ cần đóng cửa sổ lại là xe Stasi bị điếc. Hơn thế nữa, có lúc chiếc xe đứng trong một khu phố mà có quá nhiều nơi phát ra tiếng ù ù thì nó bó tay trước thế trận chiến tranh nhân dân.

Thọ Nguyễn - Nghe đài địch (1)

 

Một cô bạn nhắn tin cho tôi:  Hôm nọ em có nghe một kênh YouTube đọc bài của anh nhưng họ nhầm anh với ông Trần Văn Thọ ở Nhật Bản.

Khổ thân tôi, hết bị nhầm với tay nhà văn Thọ “Muối” ít tóc, giờ lại bị nhầm với ông giáo sư Thọ tóc dài ở Nhật.

Nén đau khổ, tôi bảo cô: Anh đâu có biết ai copy bài anh, đã thế lại còn nhầm.

Thọ Nguyễn - Thế giới đảo điên

Hôm 10.09 Kim Jong Un đã bí mật lên đường sang Nga. Chú này vốn sợ chết nên ưu tiên đi tàu hỏa bọc thép mà ông và cha chú đã đóng riêng cho họ.

Đoàn tàu này thân bọc thép chịu được đạn chống tăng, kính chắn đạn, sàn chịu được mìn nên nặng đến mức chỉ đi được tối đa 60 km/giờ. Bên trong con tàu là cả một sự xa xỉ kiểu bạo chúa [1]. Một kho thực phẩm ướp lạnh chứa tất cả các loại khoái khẩu đắt tiền, từ Cristal Champagne, Hennessy Cognac, vang Bordeaux, fromage Thụy Sĩ, tôm hùm tươi v.v…Phục vụ trên tàu toàn là những cô gái trẻ đẹp.

Triều đình nhà Kim đã cho đóng tất cả là 90 toa tàu bọc thép loại này để khi đi đường chia thành 3 đoàn tàu, tàu nào cũng dài 200-250 mét và có hai đầu kéo. Đoàn tàu đi trước tất nhiên là để kiểm tra các loại chướng ngại vật hoặc bom mìn. Còn Ủn ngồi trong toa nào của hai đoàn tàu sau là vấn đề hóc búa cho bất cứ ai muốn sát hại chú.

Thọ Nguyễn - Văn hóa mì tôm

 

Một cô cháu mới sang Đức học nghề tâm sự với mẹ là sang đây thèm mì tôm quá. Chắc vì cháu mới sang nên chưa biết chỗ mua (và giá cũng rẻ lắm).

Gia đình cháu thuộc diện nghèo ở Hà Tĩnh nên mì tôm là bạn đồng hành với cháu từ bé. Trong đại dich Covid, nhiều gia đình đã phải ăn mì tôm cầm hơi cả tháng trời. Nói đến cứu trợ thiên tai, ai cũng nghĩ ngay đến các hộp mì được chở bằng thuyền thúng đến từng gia đình bị nạn.

Mì tôm là cái tên dân gian của tất cả các loại mì ăn liền, dù nó có vị tôm, vị bò hay vị lợn. Sau 30.04.1975, chiến tranh mới kết thúc, đất nước chia kịp thống nhất thì cái dạ dày người miền Bắc đã được hưởng thành quả thống nhất qua các loại mì Vifon, Miliket, Vị Hương v.v… Anh nào đi miền Nam ra xách được thùng ‘’Hai-tôm Miliket“ tặng mẹ bạn gái thì chắc ăn 100%. Về sau mì được đóng thành bao ny-lon 50 gói một, phân phối về các cơ quan. Công đoàn chỉ còn mỗi việc phân chia cho cán bộ. Cứ thế mì ăn liền gắn bó với cuộc đời của rất nhiều người Việt.

Thọ Nguyễn - Sự thật trần truồng vẫn không thay đổi được những cái đầu nô lệ

 

Cách đây mấy tháng, tôi có kể về ông Spiridon Putin, người đầu bếp của Lênin và Stalin, ông nội của Vladimir Putin hôm nay, về mối tình giữa Putin và Prigoshin, kẻ vốn được mệnh danh là "Đầu bếp của Putin“.

Cuối bài tôi  kết luận: "Cũng như Stalin, những kẻ độc tài thường trở thành nạn nhân của chính chế độ chúng tạo ra."

Điều đó đã xảy ra hôm qua 24.06.2023. Truyền thông đưa nhiều rồi,  tôi không cần phải kể nữa. Kết cục là Prigoshin từ bỏ ý đồ "Vét cạn ổ bùn tham nhũng" ở Moskva, rút quân và sang Belarus tị nạn.

Thọ Nguyễn - Phố 17 Tháng Sáu

 

Ở Đức có nhiều con đường mang tên "Phố 17 Tháng Sáu“. Ở Berlin còn có Quảng trường 17 Tháng Sáu“. Nhưng không phải người Đức nào cũng biết ý nghĩa của ngày này. Nhất là người dân Đông Đức.

Hôm nay nước Đức kỷ niệm 70 năm cuộc nổi dậy 170-6-1953. Cuộc nổi dậy của hơn một triệu người lao động Đông Đức hôm đó đã bị xe tăng Liên-Xô đè bẹp. Có 55 người đã chết, hàng ngàn người bị thương, khoảng 10.000 người bị bắt.

Khi đó nước Cộng hòa Dân chủ Đức mới thành lập chưa đầy 4 năm (07.10.1949). Nhà nước cộng hòa non trẻ này là nơi người ta muốn thực hiện lý tưởng xã hội chủ nghĩa của triết gia Đức Karl Marx.

Thọ Nguyễn - Trẻ em và kỹ năng sống

 

Hôm nay 10.06. 2023 tổng thống Columbia Petro Gustavo đã đăng trên Twitter của ông tin mừng: bốn cháu bé bị mất tích sau vụ tai nạn máy bay hôm 01.05 đã được quân đội Columbia tìm thấy trong rừng già Amazon.

Sau 40 ngày chống chọi với đói khát và mọi điều kiện khắc nghiệt của hoang dã, bốn cháu bé tuy mất nước nhiều nhưng đều khỏe mạnh.

Bốn chị em, lớn nhất 14 tuổi, rồi 9, 4 tuổi và em bé nhất mới chưa đầy một tuổi là con một gia đình thổ dân da đỏ. Các cháu cùng mẹ bay trên một chiếc Cesna 206 để đến thăm ông bố là một người bị quân thổ phỉ FARC (Du kích cánh tả Con Đường Sáng) truy bắt nên phải bỏ quê đi trốn. Không may trên đường chiếc máy bay gặp thời tiết xấu nên đâm xuống một khu rừng rậm thuộc Amazon.