Võ Xuân Sơn - Sự cố đi tàu

 

Người Việt Nam khi đến Nhật, một trong những cái khó khăn là việc đi tàu.

Có lẽ tàu (hiểu theo nghĩa là xe chạy trên đường rầy) ở Nhật nó nhiều và dày đặc nhất thế giới. Và nó cũng cực kỳ phức tạp. Tất cả đều là tàu chạy điện cả, nên nói tàu điện theo tiếng Việt thì dễ hiểu sai, vì nó bao gồm cả tàu cao tốc xuyên nước Nhật.

Có rất nhiều hãng tàu ở Nhật. Có lẽ lớn nhất là JR (Japan Railway). Hãng này có hai hệ thống tàu tách biệt, chạy trên đường ray riêng, có nhà ga riêng. Đó là hệ thống tàu cao tốc Shinkansen, và hệ thống tàu thường. Có nhiều loại tàu Shinkansen, tàu dừng ít ga hơn, tàu dừng nhiều ga hơn. Cũng có nhiều loại tàu thường, chậm, nhanh...

Về tàu thường thì mỗi thành phố, mỗi tuyến lại có vài hãng tàu khác nhau, lúc thì đi đường riêng, lúc thì đi đường chung với nhau. Khi ở ngoài thành phố thì đi trên cao, vào trong thành phố thì tùy nơi. Có thành phố (như Osaka chẳng hạn), thì đi trên trời, nhiều ga ở đâu đó tuốt trên lầu 3, lầu 4. Trong khi ở những thành phố khác (ví dụ như Kyoto), thì tàu gì cũng phải chui xuống đất (kể cả Shinkansen).

Tàu thường (hiểu theo nghĩa không phải là Shinkansen) cũng có nhiều loại, loại Limited Express, Express, Local... tùy theo hãng. Loại nhanh nhất thì chỉ dừng mỗi thành phố một hoặc hai ga, loại nhanh vừa thì dừng thêm một, hai ga mỗi thành phố, loại Local thì ga nào cũng dừng.

Vấn đề phức tạp của hệ thống tàu ở Nhật là việc đổi tàu. Bạn muốn đi từ ga C đến ga T. Cách đơn giản nhất là bạn lên tàu Local và chờ khi tàu đến ga T thì xuống. Nhưng người Nhật không có nhiều thời gian để đi tàu Local. Mà dù bạn có đi tàu Local thì từ C đến T, bạn cũng phải trả bấy nhiêu tiền.

Vậy là bạn lên ga C, đi tàu Local qua ga D rồi đến ga E. Tại ga E, bạn chuyển qua tàu Limited Express. Tàu này bỏ qua các ga, F, G, H... và dừng tại ga P, sau đó tàu này sẽ bỏ qua các ga để kết thúc ở ga Z. Bạn sẽ xuống ga P, rồi chuyển qua tàu Express. Tàu này bỏ qua ga Q, R và dừng ở ga S. Tại ga S, bạn sẽ chuyển qua tàu Local để xuống ga T.

Đó là tôi mới đang nói về việc di chuyển trên cùng một tuyến của một hãng tàu thôi. Nếu bạn đi qua nhiều tuyến và nhiều hãng khác nhau sẽ phức tạp hơn nhiều. Ngoại trừ Shinkansen và một số ga tàu thường của JR, hầu như các ga tàu của các hãng trong cùng mạng lưới đều liên thông với nhau. Bạn mua một vé tàu, có thể đi qua nhiều loại tàu, nhiều hãng tàu khác nhau.

Tổng thời gian tôi ở Nhật không nhiều lắm, nhưng tôi di chuyển bằng tàu ở Nhật thì khá nhiều. Chẳng hạn tuyến Tokyo-Osaka, tôi đã di chuyển bằng tất cả các loại phương tiện giao thông đường bộ, đường sắt và đường hàng không. Riêng Shinkansen thì tôi cũng đã đi tàu đứng (vé không có số ghế), tàu ngồi, và cả Green car (hạng nhất).

Có thời gian, bệnh viện tôi học cách chỗ tôi ở khoảng 100km. Bảy giờ sáng bắt đầu làm việc, đi buồng khám bệnh, 10 giờ tối mới về. Khác với ở Mỹ, người Nhật đi bằng phương tiện công cộng, nhanh hơn, tiện lợi hơn so với đi bằng xe hơi. Nếu không biết cách đi tàu thì khó mà sống được ở Nhật. Điều này giống như ở Mỹ, nếu không lái xe được thì rất khó sống ở Mỹ.

Trong hàng ngàn lần đi tàu tại Nhật, tôi không gặp một sự cố nào. Tàu luôn đúng giờ đến từng phút. Bạn có thể hoạch định kế hoạch trước, và mọi thứ sẽ chính xác đến từng phút một. Việc tàu bị trễ 1 hay 2 phút có lẽ sẽ là một sự cố lớn lắm của hệ thống đường sắt Nhật.

Tôi có gặp một trường hợp, không biết có phải sự cố hay không. Đó là một lần tôi đi từ Osaka tới Kyoto. Đến một ga, tàu dừng khá lâu. Người ta nói gì đó trên hệ thống loa của tàu tôi đang ngồi. Tôi không biết tiếng Nhật nên không biết họ nói gì. Nhìn khá đông người Nhật trên tàu, họ cũng đang bình thản ngồi chờ.

Tàu ở Nhật không bao giờ dừng lâu, ngoại trừ dừng trong kế hoạch. Lần đó, thấy dừng lâu quá, mà người ta cứ nói gì đó trên loa. Tôi hơi sốt ruột, và nhìn những người Nhật khác, thấy họ có vẻ cũng hơi bồn chồn. Tôi bước ra ngoài tàu, nhìn lên dòng chữ điện trên thân toa tàu: “Out of service”.

Tôi chợt hiểu. Tôi bước vô trong toa, dõng dạc: “Out of service”. Mọi người ồ lên, thank, thank rối rít. Thì ra là nãy giờ họ cũng giống như tôi, tưởng những người khác trên tàu đều là người Nhật, chờ xem họ nghe thông báo xong phản ứng ra sao, để làm theo.

Đó là sự cố duy nhất tôi gặp phải sau hàng ngàn chuyến tàu trên đất Nhật.

VÕXUÂN SƠN 08.12.2021