Nguyễn Văn Tuấn - Chuyện vaccin Verocell và biến thể Delta tự hủy

Hôm qua rộ lên bản tin về hai người ở Thanh Hóa tử vong sau khi tiêm vaccin Tàu. Không thể kết luận gì được về nguyên nhân và hậu quả ở đây. Tuy nhiên, nếu xem xét trong bối cảnh chung, thì công chúng có lý do quan tâm đến hiệu lực và an toàn của vaccin Tàu.

Hôm trước, sau khi điểm qua hiệu lực của vaccin Tàu ở Bahrain tôi có đề nghị là nên tiêm liều 3 (AstraZeneca hay Pfizer) cho những người đã tiêm 2 liều vaccin Tàu. Hôm nay, báo PLO cũng có đi một bản tin với đề nghị như thế. Tôi nghĩ các giới chức y tế nên xem xét khuyến cáo này một cách nghiêm chỉnh.

Điều đáng nói là Nhà nước triển khai tiêm chủng vaccin cho cả 90 triệu người hơn 9 tháng qua, mà cho đến nay vẫn chưa có bất cứ một dữ liệu nào về hiệu lực của vaccin. Chẳng có dữ liệu về an toàn và biến chứng. Tất cả chỉ là dựa vào dữ liệu ở nước ngoài. Chữ thì nhiều, số thì ít.

Nguyễn Văn Tuấn - Hiệu lực vaccin Sinopharm ở Bahrain và ý nghĩa cho Việt Nam

 

Sự gia tăng số ca dương tính ở Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới đặt ra câu hỏi về hiệu nghiệm của vaccin. Kết quả nghiên cứu ở Bahrain cho chúng ta biết rằng vaccin Sinopharm có hiệu lực kém nhứt so với vaccin Pfizer, AstraZeneca (AZ) và Sputnik.

Mấy tuần nay, công chúng Việt Nam hỏi tại sao những người đã tiêm vaccin mà vẫn bị nhiễm, thậm chí tử vong. Tình trạng đã tiêm vaccin mà vẫn bị nhiễm thì không quá ngạc nhiên (vì điều này đã xảy ra trong nghiên cứu), nhưng đã tiêm 2 liều vaccin mà tử vong thì đúng là đáng ngạc nhiên.

Dữ liệu về 38 ca tử vong sau khi đã tiêm 2 liều vaccin cho thấy tuyệt đại đa số (37 ca) là tiêm "vaccin khác" (chữ của báo Tuổi Trẻ), chỉ có 1 ca tiêm vaccin Pfizer (nhưng bài báo cho biết ca này có nhiều bệnh nền). "Vaccin khác" ở đây thực ra là vaccin Moderna và Verocell của Sinopharm. Vaccin Moderna thì y như Pfizer. Do đó, "vaccin khác" ở đây phải được hiểu là vaccin Sinopharm?

Nguyễn Văn Tuấn - Mạ Thủ

 

Tôi mới học được một danh từ mới: mạ thủ. Một cách ngắn gọn, mạ thủ là một kẻ chuyên nghề chửi. (Giống như dư luận viên ngày nay). Lịch sử ra đời của mạ thủ đến nay vẫn còn mang tính thời sự.

Theo tác giả Huy Phương (báo Người Việt), danh từ này xuất phát từ thời Hán Sở tranh hùng và Tam Quốc Chí bên Tàu. Thời đó, nhà cầm quyền huy động những người có lá phổi lớn, tiếng nói vang, và có cách chửi độc địa để làm ‘mạ thủ’. Mạ thủ chỉ có mộ việc đơn giản là chửi bới đối phương.

Họ trong tư thế trần truồng, xông lên phía trước, sát cổng thành của đối phương, và tung ra những lời chửi bới tục tĩu và dơ bẩn nhứt nhắm vào đối phương. Mục đích là hạ nhục và khiêu khích đối phương bằng cách thóa mạ ông bà tổ tiên của đối phương, sao cho họ mở cửa thành để lính xông vào. Điều trớ trêu là mạ thủ là những người bị chết đầu tiên vì họ không có vũ khí khi xông trận. Họ có thể xem như là những con chốt thí cho bọn cầm quyền.

Nguyễn Văn Tuấn - Sau tiêm chủng vaccin: Ca dương tính tăng nhưng tử vong giảm

 

Vài người quan tâm về số ca nhiễm tăng trong thời gian gần đây, khi mà tỉ lệ bao phủ tiêm chủng vaccin đã khá cao. Nhưng số liệu thực tế cho thấy số ca tử vong giảm đến ~75% so với hai tháng trước đây. Đó chính là tín hiệu của hiệu lực vaccin.

Báo chí trong và ngoài nước đưa những tin mang tính báo động rằng số ca dương tính covid đang tăng trong thời gian qua. Một số quan chức còn đánh tiếng nói sẽ phong tỏa lần nữa. Tôi tò mò thu thập dữ liệu từ trang web của Đại học Johns Hopkins [1] và thấy tình hình không đến nỗi báo động, mà còn có một tín hiệu tích cực.

1/ Số ca dương tính tăng

Nguyễn Văn Tuấn - Nhà tù lớn, nhà tù nhỏ trong mùa dịch

 

Ở Sydney tôi có một câu chuyện hi hữu trong mùa dịch, về một người tị nạn gốc Nam Tư.

Anh ta là một phạm nhân, bị tuyên phạt tù 3 năm 8 tháng tù, vì trồng cần sa. Chẳng hiểu sao sau vài tuần ở tù, anh ta trốn thoát nhà tù, và chuyển về một vùng gần biển rất giàu có ở Sydney, sống cuộc đời như là một người thợ tạp vụ.

Khách hàng của anh ta là những gia đình giàu có. Anh sống êm đềm như thế cả 29 năm, không làm phiền ai, không ăn tiền trợ cấp của Nhà nước.

Nguyễn Văn Tuấn - Những ngụy biện trong mùa dịch

 

Mùa dịch này có quá nhiều 'disinformation' và 'misinformation' về covid và vaccin. Hiện tượng này xảy ra ở hai phía chống vaccin và phù vaccin. Trong cái note này tôi điểm qua vài ngụy biện (fallacy) phổ biến: một chiều, nhị phân, cá trích đỏ, ignorance, ad hominem, và ecologic.

1. Ngụy biện một chiều

Mấy ngày nay, báo chí và cả quan chức y tế đưa tin rằng nhiều ca tử vong liên quan đến covid là những người đã tiêm đủ 2 liều vaccin. Nhiều người dựa vào đó mà suy luận rằng vaccin không có hiệu quả. Vì, theo lý luận của họ, nếu vaccin có hiệu quả thì tại sao nhiều người tiêm vaccin mà vẫn chết? Suy ra, không cần tiêm vaccin.

Nguyễn Văn Tuấn - Nói vậy mà nói được!

 

Trong thời gian xét nghiệm được quảng bá rần rần và làm đại trà, người ta đã chỉ ra những cái giá phi lý, những tốn kém hàng ngàn tỉ đồng. Vậy mà anh bộ trưởng nói là quá bận chống dịch nên không biết!

Trời đất ơi!  Vai trò lãnh đạo ở đâu?

Thật ra, trong thời gian dịch ở đỉnh điểm chúng ta ít thấy hay nghe anh bộ trưởng. Chẳng biết quan điểm của ảnh về xét nghiệm đại trà là gì. Chẳng biết ảnh nghĩ gì về hiệu quả của xét nghiệm. 

Nguyễn Văn Tuấn - « Nouveau Riche » và « Bad Taste »

Nouveau Riche (có thể dịch là « Trọc phú mới ») là chữ dùng để mô tả những người giàu sụ nhưng được cảm nhận như là những người phô trương và thiếu tánh lịch lãm. Đặc điểm này có vẻ mô tả khá đúng những người giàu sụ ở Việt Nam ngày nay.

Có lần tôi về Bến Tre và đi ngang qua một biệt thự rất lớn giữa một cánh đồng. Hàng xóm của ngôi biệt thự là những căn nhà lá thô sơ, rách nát, rất tiêu biểu cho một làng quê nghèo ở miền Tây. Ngôi biệt thự đó có thể nó đẹp, nhưng nó xuất hiện không đúng chỗ, và do đó làm cho nó xấu. Nói lịch sự theo tiếng Anh là « bad taste ».

« Bad taste » là khái niệm không dễ định nghĩa nhưng rất dễ nhận ra. Một người làm nghề lao động nghèo nhưng tậu một chiếc siêu xe hàng trăm ngàn USD có thể xem là « bad taste ». Tương tợ, trong một đất nước mà đa số dân chúng còn rất nghèo, nhưng xuất hiện những trọc phú tiêu ra hàng trăm triệu đồng cho một chai rượu Tây hay một bữa ăn (cho dù là do người khác tài trợ) vẫn có cái gì đó bad taste.

Nguyễn Văn Tuấn - Số ca nhiễm vượt 1 triệu!

Có lẽ các bạn chưa chú ý, nhưng hôm nay là ngày mà con số ca nhiễm nCov ở Việt Nam đã vượt qua cái mốc 1 triệu. Chính xác là 1.007.367 người. Nhưng chẳng hiểu sao trang web chánh thức của Bộ Y tế ghi nhận 968.684 người.

Phân tích chi tiết cho từng tỉnh/thành cho thấy về con số tuyệt đối, thì thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu với gần 436.000 ca nhiễm.

Theo sau là Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang, An Giang, Tây Ninh, Kiên Giang, Đồng Tháp và Khánh Hòa. Số ca nhiễm ở 10 tỉnh thành này chiếm 90% tổng số ca nhiễm của cả nước.

Nguyễn Văn Tuấn - Ngô Đình Diệm và Hồ Chí Minh

 

Có lẽ ít bạn trẻ để ý là ngày hôm qua (2/11) là một ngày lịch sử: ông Ngô Đình Diệm và bào đệ Ngô Đình Nhu bị giết chết, và theo sau là một cuộc đảo chánh đẫm máu, kết thúc nền Đệ Nhất Cộng Hòa. Ít ai biết rằng ông Ngô Đình Diệm từng gặp ông Hồ Chí Minh một lần, và có một đối thoại thú vị.

Trong cuốn "Việt Nam 1945-1975", Gs Lê Xuân Khoa có đề cập đến cuộc gặp mặt đó qua lời kể của Stanley Karnow (tác giả sách Lịch sử Việt Nam (Viet Nam a history). Cuộc gặp mặt xảy ra vào tháng 9/1945.

Trước đó chừng một tháng tại Huế, cấp dưới của ông Hồ Chí Minh giết chết học giả Phạm Quỳnh, ông Ngô Đình Khôi (anh ruột ông Diệm) và Ngô Đình Huân (con trai ông Khôi). Trên đường từ Sài Gòn ra Huế, ông Ngô Đình Diệm bị cấp dưới của ông Hồ Chí Minh bắt. Ông Hồ ra lệnh đưa ông Diệm về Hà Nội với mục đích mời ông Diệm tham gia chánh phủ liên hiệp. Cuộc đối thoại như sau:

Nguyễn Văn Tuấn - Tưởng thưởng và cống hiến

 

Trận dịch vừa qua (và đang diễn ra) làm cho hơn 20.000 người chết và hàng triệu người khốn đốn. Cho đến nay, mỗi ngày vẫn có hàng trăm người chết do dịch, hay có liên quan đến dịch.

Trong bối cảnh như vậy mà tổ chức lễ tặng thưởng và tung hô với nhau về 'thành tích chống dịch' có vẻ không phải đạo chút nào.

Chức năng xã hội của tưởng thưởng là một hình thức ghi nhận sự cống hiến của một cá nhân hay tập thể. Hai chữ quan trọng ở đây là 'cống hiến'. Cống hiến khác với đóng góp. Nhưng có những tưởng thưởng đi lệch khỏi lý tưởng cống hiến.

Nguyễn Văn Tuấn - Tù nhân dự khuyết và những quy luật

Nhiều năm trước trong một buổi tiệc, trong lúc mọi người đã ngà ngà, một giáo sư nói với tôi rằng ở Việt Nam ai cũng là một người tù dự khuyết.

Phải một thời gian quan sát và suy nghiệm tôi mới thấy câu nói đó rất đúng. Với hệ thống quyền lực chồng chéo, với sự lẫn lộn giữa đảng và Nhà nước, với những đạo luật mâu thuẫn nhau, với những quy định phức tạp, cùng những quy ước xã hội không thành luật, thì bất cứ ai cũng vi phạm.

Không vi phạm luật pháp thì cũng vi phạm quy định. Không vi phạm quy định thì cũng sai lệch quy ước. Không sai lệch quy ước thì cũng chịu sự gièm pha. Ở Việt Nam anh không được thành công, chị không được đứng cao. Anh đứng cao thì anh sẽ bị “bắn”, hay là mục tiêu cho sự hạ bệ.

GS Nguyễn Văn Tuấn - Nguy cơ bị nhiễm sau khi tiêm vaccin là bao nhiêu?

 

Đại tướng Colin Powell mới qua đời dù đã được tiêm đầy đủ 2 liều vaccin chống covid. Sự kiện này làm nhiều người phân vân về hiệu quả của vaccin. Sự nghi ngờ cũng có lý do, nhưng nói chung, 'hồ sơ sức khỏe' của ông khó có thể nói rằng ông qua đời vì vaccin.

Vậy câu hỏi là nguy cơ bị nhiễm hay tử vong sau khi tiêm vaccin là bao nhiêu? Cái note này tìm dữ liệu trả lời câu hỏi đó và hy vọng rằng giúp các bạn ... yên tâm.

Chúng ta biết rằng vaccin covid không có hiệu năng ngăn ngừa 100% nhiễm covid. Điều này cần phải nhắc lại, bởi vì chữ 'hiệu quả vaccin' bị hiểu lầm rất nhiều. Người ta, kể cả nhiều bác sĩ, hiểu rằng 'hiệu quả 90%' có nghĩa là 100 người tiêm thì 90 người không bị nhiễm, nhưng cách hiểu này sai. Lý do sai là vì đơn vị để tính hiệu quả vaccin là xác suất nhiễm, chớ không phải số người/bệnh nhân.

GS Nguyễn Văn Tuấn - Hiệu quả của vaccin Tàu suy giảm nhanh theo thời gian

 

Hai vaccin của Tàu (CoronaVac và Sinopharm) có độ miễn dịch suy giảm nhanh và hiệu quả cũng khá hạn chế ở người cao tuổi (trên 60). Đó là nội dung của thông báo mới được Hội đồng cố vấn về vaccin của WHO (SAGE) công bố [1].

Như có lần đề cập trước đây, rất ít dữ liệu về hiệu quả của hai vaccin Tàu (CoronaVac và Sinopharm). Nhưng gần đây đã có thêm dữ liệu thực tế từ những nước sử dụng vaccin Tàu, như các nước vùng Nam Mỹ và Đông Nam Á. Qua đánh giá các dữ liệu này, các chuyên gia của WHO cho rằng vaccin Tàu có hiệu quả thấp ở người cao tuổi, và có thể do khả năng miễn dịch của vaccin bị suy giảm nhanh theo thời gian.

Hiệu lực của vaccin Tàu có vẻ tùy thuộc vào độ tuổi. Ở người trẻ tuổi (20 - 39) CoronaVac giảm tử vong lên đến 83%, nhưng vẫn thấp hơn so với AstraZeneca (98%) và Pfizer (90%) [2]. Tuy nhiên, ở những người 80+ tuổi trở lên, hiệu quả của CoronaVac chỉ 30% đối với những ca nhiễm nặng, và 45% giảm tử vong; con số này đối với AstraZeneca là 67% và 85%. Nghiên cứu này cho thấy rõ vaccin CoronaVac có hiệu lực kém hơn AstraZeneca.

Nguyễn Văn Tuấn - Phải có người chịu trách nhiệm trong vụ tiêu diệt 15 con chó

Đọc lời giải thích của viên cán bộ huyện Trần Văn Thời, nói theo dân miền Tây là 'tức cành hông'. Tức không chịu được vì sự lấp liếm và ngụy biện của anh ta. Trong vụ giết mấy con chó của anh Hùng và chị Mai phải có người chịu trách nhiệm, chớ không thể nói là 'tiêu hủy nhầm' được.

Viên cán bộ là chủ tịch huyện Trần Văn Thời. Qua báo chí viên cán bộ đó nói: "Chúng tôi thừa nhận việc tiêu hủy đàn chó trên không phù hợp với quy định. Chúng tôi thừa nhận thiếu sót này" [1]. Anh ta nói ban đầu họ (cán bộ dưới quyền) tưởng rằng tất cả các con chó là của một chủ đã đồng ý cho tiêu diệt, nhưng sau đó mới vỡ lẽ đàn chó trên có cả chó của anh Hùng.

Sai sót chết người mà chỉ nói khơi khơi vậy!

Nguyễn Văn Tuấn – Một quyết định phi khoa học và thất đức

Tôi thật sự sốc khi nghe tin 15 con chó vợ chồng anh Hùng chở từ Long An về tới Cà Mau thì bị một cô nhân viên y tế ra lệnh giết hết!

Mấy ngày nay, cư dân mạng xôn xao về một cái video clip mà trong đó vợ chồng anh Hùng từ Long An về Cà Mau đem theo 15 con chó trên một chiếc … Honda. Anh ấy cho biết coi chúng như con nên nhứt định không bỏ chúng ở lại, sau bốn tháng bị thất nghiệp vì phong tỏa. Câu chuyện nói lên tình người và thú nuôi trong thời đại dịch. Thật là cảm động.

Vậy mà về đến Huyện Trần Văn Thời (Cà Mau) cả đàn chó bị giết sạch!

GS Nguyễn Văn Tuấn - Số ca dương tính ở TPHCM sau phong tỏa ra sao?

 

Thành phố Hồ Chí Minh đã tạm 'mở cửa' đúng một tuần. Chúng ta thử xem qua số người bị nhiễm có tăng như nhiều người dự báo hay không. Câu trả lời là ... không.

Nhiều người sợ rằng khi TPHCM 'mở cửa' thì số người bị nhiễm covid và số tử vong sẽ tăng. Người ta đoán rằng khi thành phố mở cửa thì sự tương tác trong cộng đồng dĩ nhiên là tăng, và tương tác dẫn đến số ca nhiễm cũng tăng. Nhưng những suy đoán như thế thường chẳng có cơ sở khoa học nào cả, mà chỉ là cảm tính.

Một số người (thường là quan chức y tế và vài chuyên gia) thì bày ra những quy định phức tạp sau phong tỏa, nhưng cũng chẳng có khoa học gì cả, mà chỉ là ... bày ra cho có thôi.

GS Nguyễn Văn Tuấn - Vaccin và xét nghiệm: 10 câu hỏi và trả lời

 

Báo Tuổi Trẻ chạy cái tít "Tiêm đủ 2 mũi vaccin vẫn phải xét nghiệm, cách ly làm khó doanh nghiệp" [1]. Đúng là khó hiểu. Nếu đã tiêm đủ 2 liều vaccin thì có lý do gì để xét nghiệm người ta?

Cái note này chia sẻ lại một số câu hỏi và trả lời chung quanh vấn đề xét nghiệm và vaccin. Tôi diễn giải lại từ một bài viết trên mạng [2] và thêm vài câu hỏi mang tính thời sự để các bạn có thể hiểu rõ hơn.

Câu hỏi 1: Thông tin về xét nghiệm quá lẫn lộn. Hãy giải thích các phương pháp xét nghiệm và mục tiêu là gì?

Nguyễn Văn Tuấn - Nỗi lòng người đi

 

Tôi và có lẽ các bạn đang thắc mắc tại sao có làn sóng công nhân từ Bình Dương và Sài Gòn tìm cách về quê sau ngày tạm gọi là hết phong tỏa.

Đọc báo 'chánh thống' thấy khó tin với loại ngôn từ uốn éo và đổ thừa ('tự phát rời TPHCM', 'tự ý về quê gây ùn tắc'). Nhưng người trong cuộc (qua các youtuber) cho thấy họ ra đi là do sự thất bại về chánh sách của chánh phủ.

Mấy ngày qua, có lẽ đa số chúng ta đều thấy cảnh người lao động lũ lượt kéo nhau rởi bỏ Sài Gòn và Bình Dương. Người thì đi bằng xe gắn máy, người đi xe đạp, thậm chí có không ít người đi bộ (vì xe của họ bị giam giữ?) Nhìn cảnh hai vợ chồng đạp xe về Sóc Trăng tôi đã sốc. Nhưng càng khó tưởng tượng nổi trong thế kỷ 21, mà người dân Việt phải lội bộ đến 250 km để về quê (Sóc Trăng, Cần Thơ, Dak Lak, và còn nơi nào nữa). Phải có lý do chánh đáng làm cho người ta ra đi như thế. Người ra đi chắc chắn phải có nỗi lòng.

Nguyễn Văn Tuấn - Hiện tượng youtuber

 

Phải nói sự xuất hiện của các 'youtuber' là một hiện tượng truyền thông làm thay đổi cách mà nhiều người trong chúng ta nhận và chuyển tải thông tin.

Nhưng hiện tượng này cũng sản sinh ra quá nhiều youtuber chỉ làm nhiễu thông tin. Sự kiện ca sĩ Phi Nhung qua đời cho chúng ta thấy rõ những youtuber chỉ chuyên trò gây nhiễu đó.

Thật ra, tôi cũng chỉ biết đến youtuber gần đây thôi. Hôm kia, trong một lần tán gẫu trên bàn tiệc, một anh bạn nói rằng tôi là một 'youtuber', làm tôi rất ngạc nhiên. Tôi không biết youtuber là gì và nó có nghĩa gì. Hóa ra, vì tôi có một kênh YouTube nói về chuyện loãng xương, dịch tễ học, phân tích dữ liệu, v.v… và có hơn 10 ngàn người theo dõi. Anh bạn tôi nói rằng tôi đã là một youtuber mà không biết đó thôi.