Lưu Trọng Văn – Vì sao suy ?

 

Thời nào cũng cần những sĩ phu nói điều hay lẽ phải cho vua. Vua biết nghe lời sĩ phu là vua sáng. Vua sáng nước mới thịnh.

Vì sao thời Lê Thánh Tông, thời Minh Mạng thịnh? Mà nhiều thời khác như thời Tự Đức suy?

Xin hãy nghe những lời thống thiết vì giang sơn của Nguyễn Thông gửi vua Tự Đức nhưng rất tiếc vua Tự Đức đã thờ ơ.

"Thời xưa chọn kẻ sĩ, phải xem xét rõ ràng, chắc chắn rồi mới bổ làm quan. Vì chức quan mà chọn người, không vì người mà chọn chức quan.

Thế mà nay, những học trò sơ học non nớt, những con nhà quyền quý vênh váo, những bọn lại điển tầm thường; không xét hạnh kiểm, không lường tài năng, chỉ căn cứ vào phẩm hàm của cha ông mà giao ngay cho trách vụ trọng yếu.

Làm quan không có đủ tư cách mà cho giữ chức điều khiển, không trong sạch mà cho giữ quyền tài chánh, không giỏi phán đoán mà cho giữ việc can răn, quen thói nể nang mà cho làm việc điều bổ quan chức. Như thế muốn quan lại xứng chức, nhân dân thỏa lòng và chính sự mở mang, phỏng có được không?

Gần đây, có tệ bỏ chức nghiệp để đi cầu cạnh thanh danh, kết nhiều bè bạn để nhờ đề cử. Đã là thân nhơ bẩn mà muốn danh được đồn vang...Thần trộm thấy, thói cầu cạnh thịnh hành thì đạo liêm sỉ bị tổn thất, phép lựa chọn càng thả lỏng thì quan lại kém cỏi.

Từ nay xin, mỗi lần chức vụ có khuyết thì Bộ Lại phải xét trước những người đáng được điều bổ. Phẩm hàm ngang nhau thì xét hạnh kiểm. Hạnh kiểm ngang nhau thì xét tài năng. Tài năng ngang nhau thì xét công trạng. Sau khi đã nhận chức, nếu có người nào làm công việc không chạy hoặc làm điều tham ô, thì Bộ ấy phải chịu trách nhiệm. Có như thế, ở triều đình không có người bất tài, quan lại không có người lạm chức...".

Chao ơi, đọc mà giật mình!

LƯU TRỌNG VĂN 05.09.2025