Tạ Duy Anh - Chết thử (3)

 

(Phần cuối)

Suốt cả ngày hôm sau không có thêm chuyện gì mới. Ba anh em Đắc, Lợi, Lạc vẫn cùng ăn sáng, uống trà như hôm trước. Nhưng hôm nay họ chỉ kể chuyện làm ăn, chuyện mánh mung, chuyện vụ án này vụ án khác, chuyện ông nọ bà kia, chuyện tình hình sắp tới... Đúng ra chỉ có Lợi và Lạc nói, còn Đắc ngồi nghe, lòng vẫn rối như mớ bòng bong về chuyện lão Thủ. Mãi lúc sắp vào thăm bố, Lợi mới nói nhỏ:

- Này, thời tiết đẹp quá. Cả năm có một tháng thời tiết như thế này thôi. Cụ khôn thật nếu quả đúng là cụ định chết vào tháng này.

- Hôm qua em lau quan tài bác Đắc mua cho bố, em phát hiện ra có một lỗ tròn như đồng xu ở phía đặt đầu, có phải bố dặn bác như vậy không?

Tạ Duy Anh - Chết thử (2)

 

(Tiếp theo)

Sau đây là kế hoạch chết thử chi tiết của lão Thủ:

Tuần đầu tiên - sau khi thông báo cho Đắc ý muốn - lão vẫn đi lại ăn uống bình thường, chủ yếu để nghe ngóng trong nhà. Lão muốn tận mắt thấy công việc chuẩn bị của con lão, không được có một chi tiết nào mà lão không kiểm soát được. Lão sẽ bổ sung những gì cần thiết, sửa chỗ nào sai sót, sao cho khi nằm một chỗ mọi thứ diễn ra hoàn toàn như ý lão.

Tuần tiếp theo - để cho vấn đề logic, lão sẽ tỏ ra mệt mỏi, nằm nhiều hơn tiến tới nằm liệt một chỗ. Khó khăn nhất là làm sao để Đắc tin là lão chết thật. Nghĩ mãi cuối cùng lão quyết định trước khi “chết” một ngày sẽ tự nằm vào quan tài sau khi ngậm một lát sâm. Với lão một ngày nhịn đói sau đó cũng không thành vấn đề.

Tạ Duy Anh - Chết thử (1)

Lời tác giả : Truyện ngắn này tôi viết đã 14 năm và đã đăng trên báo Tiền Phong (Có bạn nhắn tôi là đăng trên Văn nghệ quân đội?), in lại trong các tập truyện "Lãng du" (NXB Thời Đại năm 2011) và được trao giải Văn học Thủ đô 2012; "Bước qua lời nguyền và những truyện khác" (NXB Hội Nhà văn năm 2014. Nó là chuyện xảy ra trong một gia đình. Tôi phải nói rõ như vậy để loại trừ trước mọi suy diễn ! Nay xin đăng lại hầu bạn đọc.

Một hôm, có lẽ sau nhiều ngày mất ngủ suy nghĩ khiến tròng mắt trũng xuống, lão Thủ quyết định gọi thằng con trai trưởng vào phòng trà của lão nói chuyện.

Con trai lão là Đắc, ở với lão, vốn là dân làm ăn nên thường lảng tránh bố trong những buổi trà dư tửu hậu, tại đó lão Thủ thường kể lể về cuộc đời lão, nghe nhức hết cả đầu. Mỗi thời mỗi khác. Mỗi thời có cái khổ và cái sướng riêng của nó. Đắc nghĩ như vậy. Bản tính anh cũng hiền lành, không thích bàn luận những chuyện trên trời dưới bể. Vì thế lần này anh cũng định tìm cớ bận việc hàng họ để thoái thác. Nhưng chính lão Thủ nghiêm mặt báo trước cho anh là lần này khác. Lần này không phải chuyện tán róc, không phải chuyện làm ăn tầm thường, mà rất hệ trọng liên quan đến danh dự của cả Đắc và con cháu anh sau này.

Tạ Duy Anh - Việc quái gì phải ân hận

 

(Nhân xem các quan tham diễn trò)

Ngày mẹ tôi còn sống, gặp trường hợp ăn nói như ông Chu Ngọc Anh, bà sẽ bảo: Nói thế đến chó cũng chả nghe được.

Cả nước bị ông ta biến thành trẻ con. Mà cả nước bây giờ là trăm triệu, gấp bốn lần hồi Tản Đà thốt lên: "Dân hai nhăm triệu ai người lớn?"

Cũng có thể giờ đây với đám đầy tớ béo mẫm ấy, thì nhân dân đã có danh hiệu lớn "cần cù, vĩ đại" để cả đời hưởng niềm vinh dự với công việc bới đất lật cỏ rồi, không cần gì hơn? Vì thế họ cứ việc khua khoắng thoải mái.

Tạ Duy Anh - Bảo tàng Đông Dương một tuổi

 

(Một năm đã trôi qua kể từ khi tôi được mời cùng cắt băng khánh thành Bảo tàng Văn hóa Nghệ thuật Đông Dương. Mọi thứ trong cái không gian Tuấn Cá Sấu vẫn nguyên một sự tươi mới và đầy cuốn hút. Sự khác biệt dễ thấy nhất có lẽ là ở con số ba vạn lượt du khách đã ghé bảo tàng. Xin đăng lại bài viết cách đây đúng 365 ngày).

Mạnh mẽ, lãng tử, hào sảng… là những nét tính cách ai cũng nhận ra ngay lần đầu tiếp xúc với ông chủ trang trại cá sấu lớn nhất Đất Cảng - Tuấn Cá Sấu.

Nhưng hóa ra đấy chỉ là những gì thuộc về vẻ bề ngoài, của một con người có một khát vọng lớn về vẻ đẹp tinh thần. Sớm từng trải nhờ những năm tháng kiếm sống trong nhọc nhằn và nguy hiểm, Tuấn cá sấu lại là người đam mê lịch sử, thơ ca, nghệ thuật nói chung.

Tạ Duy Anh - Ngồi trộm

 

Một từ thuộc bản quyền của quái nhân Phạm Lưu Vũ.

Ngồi trộm, là lợi dụng sơ hở của thế gian, nhảy tót vào chỗ không phải dành cho mình. Đức mỏng, tài hèn, nhân cách mạt rệp, cả đời xu nịnh mà lại háo danh và tham lam, thì chỉ còn cách ngồi trộm, mới mong có cơ hội vỗ ngực và cái chính là để lấy trộm.

Phàm đã ngồi trộm là phải lén lút, lừa lọc, gian manh, vì biết trước sau cũng bị phát hiện.

Tạ Duy Anh - Nhớ rét

 

Chưa về già đã lẩn thẩn. Nhớ gì chả nhớ, lại đi nhớ rét! Nhưng mà mặc ai nói gì cứ nói, trách cứ trách, giễu cứ giễu, cái cảm giác nhớ rét một thời là có thật.

Đơn giản vì nó đã ăn quá sâu vào ký ức, muốn rũ đi cũng đâu có dễ.

Hồi đó, mỗi khi rét về, việc đầu tiên mẹ dặn là phải che chắn cửa cho trâu. Để gió hun hút lùa vào người nó, khiến nó không ngủ cứ mài sừng vào gióng chuồng suốt đêm, thì không chỉ mình có tội, mà còn thiệt hại nhãn tiền! Mình làm sao chưa biết, nhưng trâu mà ngã, thì tan nghiệp.

Tạ Duy Anh - Tình hình mới

 

Những ý kiến ác ý, khinh miệt chuyến thăm của ông Tập Cận Bình thuộc về quyền biểu đạt cá nhân, nhưng theo tôi là hơi quá đà. Chúng ta biết rõ Trung Quốc muốn gì ở Việt Nam. Nhưng chúng ta còn biết rõ hơn rằng, không có cách gì để chúng ta thoát khỏi thân phận hàng xóm vĩnh viễn của họ.

Tập Cận Bình là người kiêu ngạo, (Khi giàn khoan 981 xâm nhập trái phép lãnh hải của Việt Nam, nghe nói ông ta gác máy điện thoại) nhưng rõ ràng ông ta kịp nhận ra sai lầm chết người của lối ngoại giao chó sói. Và giờ thì ông ta đang muốn đóng vai chim bồ câu.

Sự thay đổi đó, dù chỉ mang tính chiến thuật, cũng có lý do của nó.

Tạ Duy Anh - Hồng vệ binh văn hóa

 

Trong bài cách đây mấy hôm, tôi nói trước rằng dư âm triển lãm chân dung gò đồng của Phạm Xuân Trường sẽ còn kéo dài.

Hôm nay (và sẽ còn nhiều ngày sau) mạng xã hội tràn ngập thông tin về cuộc triển lãm, kèm theo những lời bày tỏ đủ các sắc thái tình cảm về hành động lạ lùng, rất phản văn hóa, của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội.

Chắc chắn sự kiện này sẽ ghim vào lịch sử như một vết đen, gắn với Hà Nội, không dễ tẩy xóa.

Tạ Duy Anh - Chữ và thầy

 

Bà nội tôi hoàn toàn mù chữ. Cả đời bà không có một ngày học cái thứ được gọi là chữ.

Ấy thế mà suốt thời bé con, tôi luôn luôn bị bà giám sát chặt chẽ việc học. Từ giờ giấc, sách vở, góc học tập đến thái độ khi nói về thầy cô, bạn bè... đều không lọt khỏi ánh mắt kèm nhèm của bà. Thỉnh thoảng bà bắt tôi bỏ sách ra để bà... kiểm tra.

Bà sờ tay vào từng hàng chữ như cách nhà nông lão luyện kiểm tra độ mẩy của hạt giống. Bà ngây dại nhìn từng dòng chữ, từng hàng con số tôi viết, cái thứ, với bà, chứa tất cả phép huyền diệu của sự sống. Đừng hòng đánh lừa được bà khi tôi định lấp đi một sự cẩu thả nào đó.

Tạ Duy Anh - Điện ảnh sướng thật

 

Đều là làm nghệ thuật, nhưng so với đám viết văn thì những người làm điện ảnh quá sướng, được Bộ trưởng Bộ Văn hóa kéo cả Quốc hội vào bảo vệ. Thậm chí ông Bộ trưởng còn dùng diễn đàn oai phong hàng đầu này làm hậu thuẫn để dọa những kẻ dám bôi xấu bộ phim Đất Rừng Phương Nam.

Giá mà những cuốn sách xuất bản đúng luật, nội dung không phạm luật nhưng bị quân anh Hùng thông tin cấm, cũng được ông Hùng văn hóa bảo vệ thì đám văn nghệ sĩ chắc tế sống ông chứ chả chơi.

Xin trích ý kiến rất dân chủ của ông Hùng văn hóa: "Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tôn trọng Hội đồng thẩm định phim quốc gia".

Tạ Duy Anh - Chết có truyền thống

 

Một tờ báo Pháp đã tỉ mẩn thống kê, chỉ riêng 10 tháng của năm 2022 kể từ khi Nga xua quân xâm lược tàn bạo Ukraina, đã có 14 triệu phú và tỉ phú Nga, phần lớn thuộc về ngành dầu khí, ngân hàng...chết một cách bí ẩn.

Con số đó đến thời điểm này là hơn 40, gồm cả một số quan chức nhà nước.

Ngoại trừ người xấu số và chết cay đắng nhất là tỉ phú trùm khủng bố Prigozhin, mà như lời cựu thủ tướng Anh: "Chắc chắn trước khi chết, Prigozhin chỉ có 30 giây để gọi tên Putin", còn lại đều chết theo kịch bản được chỉnh sửa kỹ lưỡng để đạt mức độ hoàn hảo từ trước.

Tạ Duy Anh - Đọc xong, đau đớn và tiếc nuối

 

Tôi luôn giữ một sự cẩn trọng khi nghĩ về các nhân vật lịch sử, nhất là những nhân vật lịch sử có ảnh hưởng lớn đến số phận của đất nước.

Đơn giản vì những gì mình biết về họ, nếu không quá ít, thì cũng thường không chính xác. Đơn giản vì khi mình chỉ nghĩ đến cơm ăn áo mặc, đến chút hạnh phúc con con, thì họ luôn tìm cách lay trời chuyển đất (theo hướng tốt lên hay xấu đi lại là chuyện khác). Mà con người thì vĩnh viễn vẫn chỉ là con người, với tính không toàn hảo là đặc điểm đặc trưng của nó.

Thêm một lý do nữa khiến tôi phải cẩn trọng, vì khi nói, khi phán xét về họ, thường chúng ta dùng bối cảnh hiện tại, tư duy hiện tại, để giải mã, luận giải những suy nghĩ, hành động của họ trong một bối cảnh (phải đưa ra quyết định, quyết sách, các lựa chọn…) hoàn toàn khác.

Tạ Duy Anh - Nhân một sự kiện bị hủy

 

Dù sức khỏe không tốt, tôi vẫn háo hức chờ để tham dự Triển lãm "50 phát minh bởi Ukraine trao tặng thế giới" dự định tổ chức tại Thư viện VinUniversity, khu đô thị Ocean Park. Nhưng đến phút chót thì sự kiện bị hủy!

Tôi không muốn nêu lý do, vì mọi người đều đủ kinh nghiệm để đoán ra.

Thế là đành quay về đọc tiếp hồi ký của ông Lý Quang Diệu. Đáng nói nhất là sách do Nhà xuất bản Thế Giới in và phát hành bằng giấy phép hợp pháp, dù ông Lý Quang Diệu chế giễu sâu cay mô hình cộng sản, mô hình mà ông dứt khoát loại bỏ khi chọn con đường phát triển cho Singapore.

Tạ Duy Anh - 350 ngàn tỉ và…

Theo tiêu chí về đánh giá năng lực cán bộ hiện nay, thì nhóm soạn thảo dự án "Chấn hưng văn hóa", tiêu tốn 350.000 tỉ đồng trong mười năm, xứng đáng được coi là  những cán bộ có tài.

Chỉ riêng việc họ liệt kê được các hạng mục như thư viện, nhà văn hóa, bảo tàng… đến tận cấp phường xã, cùng gần chục thứ văn hóa "phi vật thể" cần...chấn hưng, đủ để kính nể họ.

Chấn hưng, theo từ điển Đào Duy Anh, xin chép nguyên văn là "Đỡ, đẩy cho đứng dậy". Cụ Đào có lối giải thích thường quá cô đúc, dẫn tới khó hiểu. Diễn giải theo ngôn ngữ hiện đại là "Làm cho thứ gì đó tốt đẹp trở lại".

Tạ Duy Anh - Sự tráo trở của ngôn ngữ

"Kinh tế thị trường" là sản phẩm của chủ nghĩa Tư bản. Suốt cả thời học trò, đây là cụm từ bị miệt thị nhiều nhất.

Nhưng rồi không thể nào thoát được Nó, trừ phi cứ định nghèo đói mãi. Tuy vậy, cần có Nó nhưng không được phép vinh danh Nó! Cụm từ "Kinh tế thị trường (tư bản) định hướng xã hội chủ nghĩa" giải quyết được yêu cầu đó.

Vẫn là Tư bản một trăm phần trăm, nhưng đa số người dân sẽ không nghĩ đó là Tư bản. Thậm chí người ta đang chứng minh Nó là sản phẩm có từ thời Cộng sản nguyên thủy!

Tạ Duy Anh - Thiên thần và quỷ dữ

 

Theo dòng thời gian, chúng ta hãy cùng nhớ lại những vụ bạo hành, trong đó đối tượng bị hại là những đứa trẻ còn ở tuổi mẫu giáo, mà theo cách quan niệm chung của xã hội thì chúng đang ở giai đoạn vô tội tuyệt đối.

Vào cuối năm 2007, bảo mẫu Lê Thị Lê Vy tại một trường mầm non tư thục ở quận Phú Nhuận, TP HCM đã lấy cuộn băng keo, cắt một đoạn, dán ngang miệng cháu Đỗ Ngọc Bảo Trân 18 tháng tuổi để cho bé không khóc. Kết quả bé gái tội nghiệp tử vong sau đó vài ngày.

Năm 2008, một đoạn clip ghi lại hình ảnh bảo mẫu Quảng Thị Kim Hoa ở thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, đã “thương yêu, chăm sóc thế hệ tương lai” theo lối của ác quỷ như thế nào.

Tạ Duy Anh - Quốc hội cần khẩn cấp xem lại

 

Từ lâu tôi đã rất ngạc nhiên và bức xúc với việc tại sao vùng đất hạn hán Bình Thuận, Ninh Thuận cứ mãi chịu cảnh thiếu nước. Đến mức có năm cừu, bò không có cỏ để ăn, còn người dân thì phải dùng cả nước ô nhiễm nặng để sinh hoạt?

Phát triển không thể đồng đều tuyệt đối, nhưng đừng chênh lệch đến mức khiến một bộ phận dân cư nào đó sống với cảm giác họ bị lãng quên, hoặc tệ hơn nữa, bị bỏ rơi.

Vì thế, khi nghe Quốc hội đồng ý đầu tư một hồ thủy lợi với sức chứa hơn 50 triệu mét khối nước, thú thực là tôi thấy lòng có chút nhẹ nhõm.

Tạ Duy Anh - Giáo dục và chính trị

 

Trong tự truyện "Du học Mỹ tuổi mười sáu" của cô bé Vi Trịnh (ái nữ của ông bạn Trịnh Bá Ninh) có một chuyện nhỏ nhưng phản ánh tầm cỡ khổng lồ của một nền giáo dục.

Hôm đó có giờ giảng của thầy về chiến tranh. Nhưng vì thầy biết trong lớp có một sinh viên người Việt và thầy không muốn cô bé bị tổn thương thêm, vì thế, thay vì giảng oang oang trên bục, thầy cho sinh viên về nhà tự học qua sách vở, tài liệu rồi lặng lẽ trả bài cho thầy.

Quyết định của thầy giáo, cho thấy hai điều:

Tạ Duy Anh - Bia mạng

 

Chuyện các nhà văn, nhà thơ biến bút thành lưỡi lê xọc vào tim đồng nghiệp, sẽ còn được nhắc tới. Thậm chí là được nhắc tới mãi mãi.

100 năm Văn Cao, rồi sẽ đến 100 năm Trần Dần, 100 năm Nguyễn Hữu Đang. Rồi tiếp đến là 100 năm Lê Đạt, Phùng Quán...

Cứ mỗi dịp kỷ niệm ấy, những tên tuổi đi kèm, sẽ lại được nhắc tới, như chúng ta đang thấy.