Nguyễn Chiến Thắng - Thấy gì qua vụ 19 máy bay không người lái Nga xâm phạm không phận Ba Lan

 

Sự kiện :

1. Rạng sáng 10/09, Ba Lan đối mặt với một tình huống chưa từng có : 19 máy bay không người lái của Nga xâm phạm không phận, xuất phát từ hướng Belarus. Thủ tướng Donald Tusk xác nhận chỉ 4 chiếc bị phòng không Ba Lan bắn hạ, còn lại bay sâu vào lãnh thổ NATO trước khi biến mất khỏi màn hình radar.

Ngay lập tức, nhiều sân bay ở Ba Lan phải đóng cửa theo cảnh báo NOTAM. Lực lượng phòng không và không quân đồng minh được đặt trong tình trạng báo động. Đây là lần đầu tiên số lượng UAV Nga thâm nhập lãnh thổ NATO ở quy mô lớn như vậy.

2. Ý đồ của Nga : Leo thang ; bắt bí ; nắn gân Mỹ và phương Tây hay chỉ trêu ngươi ?

Ngay sau sự việc, cứ tưởng như Nga được phe trục hậu thuẫn và lợi dụng sự yếu kém của Trump hung hăng, leo thang ; tống tiền hay nắn gân Mỹ và phương Tây. Nhưng hóa ra không hẳn như vậy.

Moscow đã không thừa nhận trách nhiệm, thay vào đó băng nhóm của Putin đổ lỗi ngược cho Ukraine đã sử dụng lực lượng tác chiến điện tử điều khiển máy bay không người lái của Nga bay vào không phận Ba Lan, đồng thời cáo buộc “một số giới tinh hoa châu Âu” đã tạo ra sự cố nhằm lôi kéo NATO vào chiến tranh (!).

Đây là công thức quen thuộc của Điện Kremlin : Tạo ra khủng hoảng rồi phủ nhận, đánh tráo trách nhiệm nhằm gieo nghi ngờ trong nội bộ phương Tây, đồng thời tránh bị trừng phạt nặng nề hơn. Tuy vậy không thể bỏ qua các ý đồ khác nguy hiểm hơn của Nga như :

- Thăm dò phản ứng NATO : Số 19 UAV không chỉ là vi phạm kỹ thuật, mà là phép thử chiến lược.

Đòn tâm lý – chính trị : Gửi thông điệp rằng phòng không NATO không phải “lá chắn tuyệt đối”, và Ba Lan – cửa ngõ phía đông của liên minh – có thể bị tổn thương.

Bắt chẹt phương Tây : Hành động leo thang này nhắc nhở rằng chiến tranh có thể lan sang lãnh thổ NATO bất cứ lúc nào, trừ khi phương Tây chấp nhận nhượng bộ Nga.

3. Phản ứng từ Ba Lan, NATO và Mỹ : Thận trọng, nhưng có vẻ lúng túng không biết phải hành xử thế nào cho tương xứng.

Bất chấp trước đó Ukraine đã kêu gọi NATO dùng hệ thống phòng không đặt ở các nước láng giềng để bắn hạ UAV và tên lửa Nga ngay trên bầu trời Ukraine, biến phòng thủ tập thể thành hành động trực tiếp hỗ trợ Ukraine. Và hôm nay tổng thống Ukraine Zelensky đã cảnh báo NATO và Châu Âu rằng đây là một tiền lệ nguy hiểm không thể tha thứ.

Nhưng NATO có vẻ vẫn bỏ ngoài tai.

Thủ tướng Tusk tuyên bố Ba Lan đã kích hoạt tham vấn theo Điều 4 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương – cơ chế cho phép bất kỳ thành viên nào yêu cầu tham vấn khi an ninh hoặc toàn vẹn lãnh thổ bị đe dọa. Đây được xem là động thái cứng rắn nhất có thể, trước khi NATO phải đi xa hơn sang Điều 5 về phòng thủ tập thể. Nhưng vẫn tự trấn an "không có gì để hoảng sợ"

NATO vẫn chưa đưa ra đánh giá rõ ràng. Người phát ngôn Alison Hart chỉ xác nhận “nhiều UAV đã xâm phạm không phận Ba Lan”, tránh nhắc trực tiếp đến Nga. Tổng thư ký NATO đang liên lạc chặt chẽ với lãnh đạo Ba Lan, và Hội đồng Bắc Đại Tây Dương sẽ họp khẩn.

Mỹ là trụ cột NATO, nhưng lại phản ứng khá mờ nhạt. Ngoại trưởng Marco Rubio chỉ cho biết ông đã được thông báo. Tổng thống Donald Trump, khi được báo chí hỏi, đã im lặng và từ chối bình luận. Sự im lặng này khiến vô hình trung Mỹ đang đứng ngoài NATO ?

Đối với NATO : Điều 4 đã được kích hoạt, nghĩa là liên minh buộc phải thảo luận các biện pháp quân sự và chính trị phòng ngừa. Đây là giai đoạn “tiền chiến”, khi mọi quyết định chuẩn bị có thể được triển khai trước cả khi hành động xâm lược toàn diện xảy ra.

Đối với Mỹ : Sự im lặng hoặc phản ứng yếu ớt của Washington sẽ bị Nga coi là tín hiệu NATO thiếu quyết tâm, từ đó khuyến khích những hành động leo thang mới.

Thay cho lời kết :

Việc 19 UAV Nga bay vào lãnh thổ Ba Lan không còn là “sự cố riêng lẻ” mà là một phép thử chiến lược nhằm đo lường sự thống nhất, quyết tâm và sức răn đe của NATO. Sự lúng túng trong phản ứng – từ việc tránh nêu đích danh Nga cho đến thái độ im lặng của Tổng thống Mỹ – đang để lại khoảng trống nguy hiểm. Nếu những hành vi vi phạm nghiêm trọng như vậy chỉ được xử lý ở mức “tham vấn”, chứ không đi kèm biện pháp răn đe hữu hiệu, NATO có nguy cơ bị xem là liên minh né tránh trách nhiệm.

Điều đó sẽ càng khuyến khích Moscow đẩy cao mức độ khiêu khích – và biến các vi phạm an ninh thành “chuyện thường ngày”. Khi ấy, châu Âu không chỉ mất uy tín răn đe, mà còn đối diện nguy cơ một cuộc xung đột trực tiếp không thể tránh khỏi.

NGUYỄN CHIẾN THẮNG 10.09.2025