Phạm Gia Hiền - C.P. Việt Nam : Thịt bẩn và còn gì nữa ?

“Pork dioxin scandals” là vụ bê bối liên quan tới chất lượng thịt lợn gây rúng động Châu Âu trong suốt 3 năm trời. Khởi nguồn từ Ireland, một nhà sản xuất cung cấp thức ăn chăn nuôi nhiễm dioxin cho các trang trại trên toàn quốc.

Phát hiện nồng độ dioxin cao trong sản phẩm thịt lợn (gấp 80-200 lần giới hạn theo chuẩn Liên minh Châu Âu khuyến nghị), Cơ quan An toàn Thực phẩm Ireland đã phải thu hồi khỏi thị trường toàn bộ các sản phẩm đã xuất trong năm 2008. Ireland cung cấp thị lợn cho hơn 25 quốc gia của 3 châu lục. Thiệt hại của cuộc khủng hoảng này là khoảng 100 triệu euro.

Liên tiếp sau đó, người ta phát hiện thấy dioxin trong thịt gia súc ở Bắc Ailen, trong pho-mát mozzarella từ Ý… khiến cuộc khủng hoảng tiếp tục lan rộng.

Khi mà niềm tin của người tiêu dùng Châu Âu vào thịt lợn còn chưa kịp phục hồi, thì tháng 1/2011, nhà chức trách Đức ngừng khẩn cấp hoạt động của 4.700 trang trại gia súc và gia cầm. Lý do tương tự như Ireland : Phát hiện dư chất dioxin vượt xa ngưỡng khuyến nghị an toàn. Cơ quan điều tra Đức kết luận đây là hậu quả của việc thay chất béo thực vật bằng chất béo công nghiệp trong thức ăn chăn nuôi nhằm tăng lợi nhuận.

Hậu quả với ngành công nghiệp chăn nuôi và chế biến thịt của Đức là nặng nề, đặc biệt với thịt heo. Từ chỗ trung bình tiêu thụ khoảng 40 kg thịt heo mỗi năm (tính tới năm 2007 - trước khủng hoảng dioxin), tới năm 2022 người Đức chỉ tiêu thụ bình quân 29 kg.

Đó là một câu chuyện không xa, và nó là dẫn chứng điển hình khi có ai đó nói kiểu chém đinh chặt sắt về những tiêu chuẩn “ở bển”.

Vụ việc ông Liễu Quý Ngân tố cáo công ty Chăn nuôi C.P. Việt Nam (sau đây viết tắt là C.P.) thường xuyên trà trộn thịt heo, gà bệnh vào tiêu thụ rất có thể sẽ tạo ra một bước ngoặt tới một thị trường ưa chuộng thịt heo như Việt Nam. Trung bình đầu người tiêu thụ khoảng 37,04 kg thịt heo mỗi năm, Việt Nam năm đứng tốp 4 thế giới.

Tuy nhiên, khoảng 80 % lượng thịt vẫn đến từ các kênh chợ dân sinh truyền thống. Và cuộc chiến chuyển dịch giành thị phần đang rất quyết liệt giữa các “ông lớn” như BAF, MEATLife, DBC, Vissan, C.P. … thì cú sốc lần này là một diễn biến bất ngờ. Mà thiệt hại chắc chắn không chỉ thuộc về C.P., khi mà ngay lập tức người tiêu dùng dè dặt với sản phẩm thịt heo đóng gói trong các siêu thị.

C.P. Việt Nam thực ra là công ty thành viên của tập đoàn Charoen Pokphand (C.P. Group) thuộc gia tộc quyền lực Chearavanont - Thái Lan. Xuất hiện tại Việt Nam từ năm 1988, tới năm 1993 thì C.P thành lập Công ty TNHH Chăn nuôi C.P. Việt Nam. Hiện C.P. chiếm thị phần lớn ở cả ba mảng quan trọng là thức ăn chăn nuôi - trang trại và chế biến thực phẩm (đủ cả gia súc, gia cầm, thủy sản). Không chỉ “làm tất ăn cả” trong quy trình chăn nuôi và chế biến, C.P còn tham vọng “bán tận ngọn”, khi sở hữu 3 chuỗi cửa hàng C.P Fresh Shop, C.P Fresh Mart và Five Star với hàng trăm chi nhánh trên khắp Việt Nam.

“Làm tất ăn cả”, nên dù vẫn phải chờ kết luận cuối cùng của các cơ quan chức năng về “vụ thịt heo C.P”, thì chắc chắn công ty này không thể đổ tại lý do khách quan (như vụ thịt dioxin ở Châu Âu là do đơn vị cung cấp thức ăn gia súc).

Năm 2024, C.P Foods công bố Việt Nam là thị trường nước ngoài lớn nhất, doanh thu khoảng 122 tỉ baht (tương đương 3,6 tỉ USD), thị trường tỉ dân Trung Quốc cũng chỉ xếp thứ hai mà thôi. Điều tất yếu, lộ trình IPO lên sàn chứng khoán của C.P. Việt Nam để huy động vốn, mở rộng kinh doanh đã rõ. Chỉ còn đợi phía Việt Nam thông qua.

Nhưng sự loanh quanh "xử lý khủng hoảng truyền thông" trong vụ việc ông Liễu Quý Ngân - một nhân viên cũ của C.P. Việt Nam - cho thấy công ty này, tập đoàn này không đáng tin cậy. Bởi vì những con heo đầy những mụn áp-xe đã được giết mổ nhẵn nhụi, hoàn toàn không thể lý luận rằng đó là để… mang đi tiêu hủy (bạn có giặt giũ và phơi phóng một đôi giày trước khi ném vào thùng rác không ?).

Ông Ngân đưa ra hàng loạt cáo buộc C.P. Việt Nam đã trà trộn thịt heo, thịt gà bệnh, thậm chí thị bốc mùi hôi thối… vào hệ thống cửa hàng C.P Fresh Shop để tiêu thụ. Những hình ảnh mà ông Ngân công bố, C.P. Việt Nam đã thừa nhận chụp tại chi nhánh của công ty này ở Hậu Giang. Họ đã làm như vậy bao nhiêu lâu, với số lượng thế nào, và sẽ còn kéo dài bao lâu nữa, nếu không có một người mạnh dạn tố giác với bằng chứng không thể chối cãi.

Đây không phải là vấn đề khủng hoảng truyền thông con mẹ gì. Đây là lừa dối, đầu độc, và phải trả giá.

Phần việc tiếp theo thuộc về các cơ quan chức năng liên ngành. Đúng là đúng sai là sai, và xin đừng lặp lại cái việc gọi nhân chứng lên làm việc rồi lại hỏi người ta "Có phải vì bị nghỉ việc nên trả thù hay không ?". Các đồng chí có quyền nghi vấn, nhưng việc cần làm là điều tra nội dung tố cáo đúng hay sai, mở rộng điều tra toàn bộ các cơ sở của C.P.

Sẽ không có thêm một con ruồi trong chai nước ngọt với sự đổi trắng thay đen. Người tiêu dùng đứng về phía ông Liễu Quý Ngân - người mà vừa khẳng khái tuyên bố không nhận bất cứ sự quyên góp vật chất nào, dù bản thân đang chạy thận giai đoạn 4.

Cuộc chiến lật đổ những kẻ cung cấp thực phẩm bẩn hủy hoại giống nòi người Việt Nam vẫn đang tiếp tục mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Với sự cương quyết của các cơ quan chức năng, và sự dũng cảm khẳng khái từ những cá nhân như ông Liễu Quý Ngân.

PHẠM GIA HIỀN 06.06.2025