 |
| Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ lục soát mái nhà của lãnh sự Ả Rập Xê Út tại Istanbul, 17/10/2018. |
Tất cả các nhật báo Pháp hôm nay 22/10/2018 đều
tiếp tục đề cập đến vụ nhà báo đối lập người Ả Rập Xê Út Jamal Khashoggi
bị sát hại dã man. Giáo sư Dominique Moïsi trong bài phân tích « Ả Rập Xê Út và ảo vọng hiện đại hóa » đăng trên Les Echos nhận
định, đối với phương Tây mà đứng đầu là Hoa Kỳ, thái tử Mohammed Ben
Salmane (MBS) đại diện cho hy vọng về một vương quốc Ả Rập có thể giao
du được. Nhưng vụ nhà báo Khashoggi bị giết hại đã chứng tỏ điều ngược
lại.
Đặt trọng tâm vào những giá
trị mà mình bảo vệ hay lợi ích, vào đạo đức hay tính thực dụng ? Vụ sát
hại ông Jamal Khashoggi là minh chứng cụ thể nhất cho thế lưỡng nan
trong chính sách đối ngoại. Ả Rập Xê Út không đơn thuần là một đất nước
mà phương Tây bán vũ khí và mua dầu lửa. Đó là một quốc gia chủ chốt để
tạo thăng bằng trong khu vực trước một Iran đầy tham vọng và Hồi giáo
đang trỗi dậy trên thế giới, một đất nước lần đầu tiên từ nhiều thập kỷ
qua bắt đầu con đường cải cách.
Năm 1979, cách mạng Hồi giáo chiến
thắng tại Iran, nhưng thất bại ở Ả Rập Xê Út, sau mưu toan chiếm đóng
thánh địa Mecca của một nhóm biệt kích. Trong gần 40 năm qua, các nhà
lãnh đạo nước này, duờng như bị ám ảnh bởi sự kiện trên, có vẻ luôn sẵn
sàng thỏa hiệp với các xu hướng Hồi giáo cực đoan nhất.
Lần đầu
tiên, một thái tử trẻ tuổi là Mohammed Ben Salmane quyết định phá vỡ
vòng vây đang kiềm tỏa Ả Rập Xê Út. Phương Tây, nhất là Hoa Kỳ vui mừng,
thế giới Hồi giáo Sunni tìm được một nhà lãnh đạo xứng tầm để đối phó
với một Iran theo Hồi giáo Shia. Ai Cập thì đã tự đứng ra bên ngoài, Thổ
Nhĩ Kỳ của ông Erdogan là một đối tác phức tạp, nên đối với Donald
Trump, MBS là một « món quà của Thượng Đế ».
Đã hẳn là thái
tử MBS không ngần ngại trước việc thường dân phải đổ máu ở Yemen, do sự
yếu kém của quân đội nước mình. Vụ bắt cóc thủ tướng Liban, rồi vụ bắt
giam các hoàng tử đã gây ấn tượng vì tính chất thô bạo, nhưng khi buộc
các đại gia Ả Rập Xê Út phải móc ví ra, vị thái tử trẻ muốn gởi đi thông
điệp : đấu tranh chống tham nhũng là ưu tiên của chế độ.
Trong vụ Khashoggi, thông điệp cũng rất rõ ràng : dù là nhà ly khai
hay chỉ là một người hay chỉ trích chế độ, từ nay số phận được dành cho
họ đã rõ. Không thể mơ tưởng đến một cuộc cách mạng dân chủ trong thế
giới Ả Rập, đừng nhầm lẫn cuộc cải cách từ bên trên với một cuộc cách
mạng từ phía dưới.
 |
| Nhà báo Jamal Khashoggi lúc bước vào lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul ngày 02/10/2018. |
Thủ tiêu nhà bình luận Mỹ tại một đất nước thù địch : Không đơn giản
Tuy
nhiên, theo tác giả Dominique Moïsi, có lẽ do thiếu chín chắn, bốc
đồng, ỷ lại vào mối quan hệ thân thiết với Donald Trump và con rể tổng
thống Mỹ Jared Kushner, thái tử MBS đã đi quá xa. Người ta không thể « hô biến » một nhà báo nổi tiếng, tuy là người Ả Rập Xê Út, nhưng là cây bút bình luận của Washington Post, tại một đất nước thù địch như Thổ Nhĩ Kỳ.
Tội
ác tàn bạo này được thực hiện với đôi phần ngây thơ : làm thế nào mà họ
không tính đến việc lãnh sự quán Ả Rập Xê Út tại Istanbul được cài đầy
micro và caméra gián điệp, giúp chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ có thể theo dõi
trực tiếp vụ ám sát ? Ông Erdogan đã cô lập được đối thủ Ả Rập Xê Út,
với thông điệp : « Tại Thổ Nhĩ Kỳ, có thể bỏ tù các nhà báo, nhưng không sát hại và phân thây họ ».
Hơn nữa, 17 năm sau các vụ tấn công khủng bố ngày 11/9, thế giới không sẵn sàng chấp nhận một « biệt đội tử thần »
Ả Rập Xê Út xuất hiện ở lãnh thổ nước khác. Thái tử MBS không chỉ tự
cho mình đứng trên luật pháp, mà còn bất khả xâm phạm về mặt chiến lược
và kinh tế. Nhưng ngày nay, Ả Rập Xê Út cần đến Hoa Kỳ chứ không phải
ngược lại. Washington nay độc lập về năng lượng nhờ nguồn dầu lửa và khí
đá phiến, còn Riyad hoàn toàn lệ thuộc vào vũ khí của Mỹ.
Theo Les Echos,
vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi đã tạo ra hai nạn nhân cùng lúc là
MBS và tiếp theo là Donald Trump. Vị thái tử vốn có vô số kẻ thù trong
hoàng gia Ả Rập Xê Út, có thể chống chọi được trước áp lực đòi ông ra đi
? Liệu MBS đang đưa đất nước vào tình trạng cô lập, dẫn đến hỗn loạn ?
Dưới mắt nhiều nhà đầu tư, vị thái tử trẻ nay là một rủi ro lớn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng không bình an vô sự sau vụ tai tiếng này. Trong chính sách đối với Ả Rập Xê Út, ông đã « bỏ tất cả những quả trứng vào cùng một rổ », khi tạo ra mối quan hệ cá nhân thân thiết với MBS.
 |
| Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed Ben Salmane. |
Ả Rập Xê Út gây bối rối cho đồng minh
Bài xã luận của La Croix
nhấn mạnh, vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi cần phải được tố cáo mạnh
mẽ. Sự lúng túng có thể nhận thấy rõ trong giới ngoại giao và kinh tế
trên thế giới, tất cả đều cho rằng những giải thích của Riyad là không
phù hợp. Cái chết của ông Khashoggi mang dấu ấn của một chế độ tàn bạo.
Nhưng
Ả Rập Xê Út lại là người đối thoại không thể thiếu vắng ở Trung Đông,
đang chiến đấu với Iran trên nhiều mặt trận từ Liban cho đến Yemen,
Afghanistan. Quốc gia này còn là nhân tố kinh tế mang tính toàn cầu,
thành viên của G20 và sở hữu năng lực tài chính khổng lồ nhờ vào nguồn
lợi dầu khí. Đồng thời còn có được mạng lưới ảnh hưởng trong cộng đồng
Hồi giáo trên khắp thế giới.
Tuy vậy, theo La Croix, bây
giờ là lúc để nước Pháp, vốn có quan hệ đối tác chiến lược với Ả Rập Xê
Út, cần phải đòi hỏi nơi thái tử MBS sự minh bạch và tôn trọng nhân
quyền.
Le Monde nói thêm, từ khi lên nắm quyền, thái tử
Salman liên tục có những sai lầm, từ cuộc chiến đẫm máu tại Yemen, việc
phong tỏa Qatar, cho đến sự can thiệp vào Bahrein, quan hệ với Israel,
những thất bại ở Syria và Irak, căng thẳng với Thổ Nhĩ Kỳ và
Canada…Vương quốc của MBS có nguy cơ trở thành gánh nặng cho các đồng
minh, và vụ Khashoggi là cơ hội lớn cho các cường quốc khu vực khác như
Iran.
La Croix nhận định, hội nghị kinh tế quan trọng sẽ diễn ra ngày mai 23/10 tại Riyad có nguy cơ không thể trở thành « Davos của vùng sa mạc »
như MBS mong muốn, do nhiều tập đoàn lớn và chính khách quan trọng vắng
mặt. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin, tổng thư ký Quỹ Tiền tệ
Quốc tế Christine Lagarde, các nhà lãnh đạo Úc, Pháp không tham dự. Tuy
vậy, chưa thấy nước nào hủy bỏ các hợp đồng quan trọng với Ả Rập Xê Út.
 |
| Thị trường chứng khoán Bắc Kinh ngày 07/10/2018. |
Bắc Kinh dùng võ mồm để cứu thị trường chứng khoán
Liên quan đến châu Á, trên lãnh vực kinh tế, Les Echos ghi nhận « Bắc Kinh dùng võ mồm để cứu thị trường chứng khoán ».
Cả Ngân hàng Trung ương lẫn cơ quan quản lý chứng khoán và các thành
viên chính phủ đều vào cuộc nhằm cố gắng giảm bớt đà suy sụp của thị
trường và tái lập lòng tin.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán
không ngừng lao dốc kể từ tháng Giêng, vài giờ trước khi công bố tỉ lệ
tăng trưởng tệ hại của quý III, Bắc Kinh đã dùng đến vũ khí hạng nặng
trên truyền thông. Phó thủ tướng phụ trách kinh tế Lưu Hạc cố gắng trấn
an về cuộc chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ, phát biểu trên Tân Hoa Xã
là « tác động tâm lý nặng nề hơn thực tế ». Ngân hàng Trung ương (PBOC) cho rằng « giá trị cổ phiếu hiện nay là quá thấp, tương phản với sự cải thiện căn bản về kinh tế ». Còn Quách Thụ Thanh (Guo Shuqing), chủ tịch Ủy ban Điều hành Ngân hàng Trung Quốc tố cáo các hoạt động « bất bình thường », « hoàn toàn tách rời » khỏi nền kinh tế Trung Quốc.
Đợt « võ mồm » này
đã giúp chỉ số CSI 300 tăng được 2,97%. Nhưng liệu ngôn từ có đủ để đảo
ngược xu hướng, khi chứng khoán từ đầu năm đến nay đã mất giá tới 22% ?
Les Echos nhấn mạnh, GDP của Trung Quốc trong quý III thấp nhất
kể từ 2009 đến nay, trong khi hậu quả của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung
sẽ còn gây ảnh hưởng lớn trong thời gian tới.
 |
| Sản xuất dây cáp đồng tại Hải Dương, 11/08/2018. |
Việt Nam có thể được lợi nhờ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung
Trong bài « Trump đảo lộn bản đồ sản xuất tại châu Á », Le Monde
cho biết chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã thúc đẩy
một số tập đoàn kỹ nghệ Nhật Bản di dời các nhà máy tại Trung Quốc sang
các nước khác trong khu vực.
Cụ thể là Toshiba Machine Co. từ
tháng 10 chuyển sang lắp ráp tại Nhật và Thái Lan, nhà sản xuất máy công
cụ Komatsu chuyển nhà máy đến Mêhicô, công ty Iris Ohyama cho sản xuất
tại Hàn Quốc… Theo một cuộc điều tra của Nihon Keizai hồi tháng
Chín, bước đầu đã có 22 tập đoàn Nhật dịch chuyển sản xuất nhằm hạn chế
thiệt hại do Mỹ đánh thuế lên hàng Trung Quốc, và nhiều công ty khác sẽ
theo chân vì không ai biết được chiến tranh thương mại sẽ kéo dài đến
bao giờ.
Nhiều nước hy vọng được hưởng lợi, như Thái Lan đang mong chờ « làn sóng công nghệ và đầu tư sẽ rời Trung Quốc ». Còn Việt Nam, vốn rất lệ thuộc vào xuất khẩu, cũng có tâm lý tương tự. Theo phân tích của Natixis : «
Trong số 10 mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Việt Nam, có đến 8 mặt hàng
liên quan đến mức thuế hải quan cao nhất mà Hoa Kỳ áp đặt cho Trung
Quốc. Cùng với giá thành sản xuất tăng cao tại Trung Quốc, và nhờ vị trí
địa lý gần gũi, Việt Nam có thể được lợi từ chiến tranh thương mại
Mỹ-Trung ».
 |
| Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thăm lực lượng cứu hộ tại vùng Aude bị nạn lụt, 22/10/2018. |
Tựa chính báo Pháp
Le Monde quan tâm đến việc « Phe Macron tìm cách sáng tạo như thế nào » : các
nhà lãnh đạo đảng Cộng Hòa Tiến Bước (LRM) cố gắng tạo ra một nền tảng
tư tưởng để chứng tỏ LRM không phải là đảng của cá nhân tổng thống
Emmanuel Macron.
Cũng về chính trị, nhật báo Libération chạy tít lớn « Hệ thống Mélenchon ». Trong
khuôn khổ cuộc điều tra về tài chính liên quan đến cuộc vận động tranh
cử 2017, tư pháp chú ý tới ba định chế do những nhân vật trung thành với
lãnh tụ đảng Nước Pháp Bất Khuất điều hành.
Trên lãnh vực xã hội, La Croix đặt câu hỏi với bốn nhà sử học về ưu tiên dành cho môn học này, chạy tựa « Lịch sử nào được giảng dạy trong nhà trường ? ». Về kinh tế, nhật báo Les Echos ghi nhận « Đánh thuế GAFA : Pháp lại tấn công ». Le Figaro nhìn sang nước Mỹ, với tựa chính « Bầu cử giữa kỳ : Trump bị phe Dân Chủ thách thức ngay tại thành trì của mình ».
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.