Năm
1994, khi tôi chạy xe xuống dốc cầu Nguyễn Văn Trỗi về hướng Tân Sơn Nhất, bỗng
thấy người đàn ông vác thùng carton đi bộ trên vỉa hè ngược chiều, giống y
trung úy H.
Tôi
thắng xe, gọi “Anh H.”, anh dừng lại kêu “Oh…Kiếm!”. Anh H. bỏ thùng carton
xuống, siết chặt tay tôi thật lâu, hai mươi năm rồi anh em mới gặp lại. Anh cho
biết, sau khi học tập cải tạo 10 năm, anh đạp xích lô, rồi gặp được chị - có
sạp bán thuốc lá sỉ ở chợ Phú Nhuận, cuộc sống bớt vất vả hơn.
Anh
H. dẫn tôi tới sạp của chị, giới thiệu “Anh và Kiếm cùng sang Mỹ học bay”.
Suốt mấy chục năm ròng rã chế độ xã hội
chủ nghĩa, ban đầu ở miền Bắc, sau tháng 4.1975 lan tiếp cả miền Nam, việc phá
rừng chặt cây được coi là chủ trương kinh tế.
Rừng trong con mắt và bộ óc nhà cai trị
chỉ có giá trị khai thác gỗ, hoặc là đất hoang, phải biến thành đất nông nghiệp
trồng lương thực, rau màu. Tất cả những cuộc vận động đi khai hoang, lập quê mới,
xây vùng kinh tế mới, thực chất là đi phá rừng.
Nhà cai trị chỉ chú ý đến phát triển kinh
tế, khai thác tài nguyên, chứ gần như không quan tâm tới vấn đề môi trường,
sinh thái tự nhiên. Nếu trước kia để giành độc lập, họ sẵn sàng đốt cháy cả dãy
Trường Sơn, thì giờ đây để có “củ khoai củ sắn thay cơm” họ chả ngại chi chuyện
phá rừng. Có thực mới vực được đạo Mác - Lênin, đạo xã hội chủ nghĩa, thì “rừng
thiêng nước độc” đâu nghĩa lý gì bởi không đem lại lúa ngô khoai sắn đỗ.
Ngàn
năm qua, lịch sử chép rằng Dương Quý Phi sắc nước hương trời làm hư hỏng vị
minh quân Đường Minh Hoàng! Khoảng hai trăm năm trước, Nguyễn Du nghĩ khác khi
viết về Dương Quý Phi như sau:
Khoảng
đầu thập niên 1990, căn nhà của vợ chồng tôi ở Dorchester, Massachusetts, trở
thành “trụ sở” không phải của một hội văn bút, mà của cả một thế hệ cầm bút lưu
vong đang định cư miền Đông Bắc Mỹ.
Gọi
là thế hệ bởi vì đa số nhà văn nhà thơ cùng một tuổi. Họ là Trần Hoài Thư
(1942), Lâm Chương (1942), Lê Mai Lĩnh (1942), Phạm Nhã Dự khoảng 1942, Trần
Doãn Nho (1945) v.v... Trước 1975, họ biết nhau, chơi với nhau, viết chung một
báo và nhiều người trong số họ còn vào trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức cùng một
khóa. Tổng cộng khoảng 30 chục người tính cả chúng tôi, những người cầm bút yêu
mến họ thuộc thế hệ sau.
Họ
“mượn” căn nhà của vợ chồng tôi để sinh hoạt chứ không phải tôi là một phần của
họ. Tôi không biết nhiều về họ nên chỉ ngồi nghe. Những người họ gọi bằng tên,
bằng “thằng”, bằng “nó” là những tên tuổi lớn mà tôi đọc và kính trọng từ Văn,
Bách Khoa, Khởi Hành thời trước 1975.
Doãn Quốc Sỹ là người “đối cảnh vô
tâm.” Đó là một tuyệt đỉnh của công phu tu tập mà chúng tôi không dám thẩm
định. Nhưng được gần gũi Doãn Quốc Sỹ ít lâu nay, tôi biết mình có thể học cách
sống của ông, qua hai chữ “Thế Đấy!”
Hồi
đầu 1970 một nhóm sinh viên văn nghệ ở Sài Gòn mời nhà văn Doãn Quốc Sỹ tới nói
chuyện. Tiễn ông ra về rồi, mấy phút sau thấy ông quay trở lại. Ông cười hề hề,
hỏi có ai dùng xe gắn máy đưa ông về nhà được không. Tại sao? Ông cười khà khà:
“Mất xe rồi! Ai nó lấy mất rồi!”
Cái
xe “nội hóa” La Dalat ông vẫn lái đi giao những tác phẩm của ông và nhà xuất
bản Sáng Tạo cho các tiệm bán sách. Cả một tài sản, và phương tiện mưu sinh cần
thiết. Nó biến mất. Mà hồi đó ở Sài Gòn chắc không ai mua bảo hiểm để mất xe sẽ
được đền! Mất xe, ông vẫn cười khà khà, như thể mới nghe ai kể một chuyện hài
hước!
Nhà
văn Duyên Anh tên thật Vũ Mộng Long, sinh năm 1935 tại Thái Bình - Bắc Việt, di
cư vào Nam năm 1954. Anh là khuôn mặt khá đặc biệt của 20 năm văn học
miền Nam.
Một
số nhà phê bình gọi anh là hiện tượng văn học, do sách anh bán rất chạy, lượng
độc giả rất lớn - kể cả người không tiền mua, phải thuê sách Duyên Anh đọc...Tôi
không đồng ý với nhận xét này, bởi hiện tượng thì nhất thời, bùng lên rồi tắt,
nhưng tài năng văn chương của Duyên Anh đã được khẳng định, đọng lại trong lòng
người đọc nhiều thế hệ.
Trong
tác phẩm “Duyên Anh - Tuổi trẻ mộng và
thực”, nhà phê bình Huỳnh Phan Anh cũng nhắc đến từ “hiện tượng”. Nhưng mấy
năm trước gặp Huỳnh Phan Anh, tôi nhắc lại, anh bảo, ừ đúng rồi, bấy giờ Duyên
Anh mới 35, 36 tuổi, sách bán chạy không thua truyện Quỳnh Dao, chẳng hiện
tượng là gì? Sau này thì khác…
Đóng
cửa phòng làm việc, bước ra đường. Tiếng ve âm âm, chiều cuối tháng Tư năm nay
trời rất xanh và nắng rất vàng. Chị quét đường sạt sạt gom hoa điệp vàng, hoa
phượng đỏ vào lề, xác con ve nằm giữa xác hoa…
Ồ,
đã gần ngày 30 tháng 4, hổm rày đọc báo thấy người ta nhắc câu nói của cố thủ
tướng Võ Văn Kiệt. Năm nào dịp này cũng nhắc. Triệu người vui, triệu người
buồn. Ờ, ờ, câu nói hợp ý nhiều người vì mô tả đúng sự chia rẽ trong lòng dân.
Người nói câu ấy không chỉ đề cập tới nỗi vui buồn của hai phe trong ngày lịch
sử mà còn góp phần tạo nỗi vui, buồn đó.
Hồi
trước, kể từ ký hiệp định Geneva, Việt Nam chia làm hai phe, đúng ra là hai
quốc gia tạm thời. Phe Hà Nội thuộc khối cộng sản và phe Sài Gòn thuộc khối tự
do, chia cắt nhau bởi dòng sông Bến Hải.
Thượng nghị sĩ Jeff Merkley và dân biểu James McGovern, hai đại biểu
Dân Chủ đứng đầu ủy ban về Trung Quốc tuyên bố, việc công khai bản báo
cáo trước khi Thế vận hội khai mạc ngày 04/02 sẽ tái khẳng định không có
quốc gia nào được đứng trên luật pháp quốc tế.
Vào giữa tháng 12/2021, một phát ngôn viên của Cao ủy cho biết bản báo cáo có thể được công bố « trong vài tuần nữa ». Nhưng
các nhà hoạt động nhân quyền đòi hỏi Liên Hiệp Quốc phải cứng rắn hơn.
Nhiều tổ chức nhân quyền tố cáo Trung Quốc giam giữ ít nhất một triệu
người Duy Ngô Nhĩ trong các trại cải tạo ở Tân Cương, với những bằng
chứng cụ thể, nhưng Bắc Kinh vẫn nói rằng đó là các « trường dạy nghề ».
Hãng tin AP dẫn thông báo của bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết đích
thân tổng bí thư kiêm chủ tịch Quân ủy Trung ương Tập Cận Bình đã ký
lệnh bổ nhiệm này. Sáng hôm qua tướng Bành Kinh Đường đã gặp gỡ trưởng
đặc khu Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) để thảo luận về việc cùng "bảo
vệ an ninh" và "duy trì sự thịnh vượng, ổn định lâu dài" ở Hồng Kông.
Theo
báo chí Nhà nước Trung Quốc, ông Bành Kinh Đường từng chỉ huy lực lượng
công an vũ trang ở Tân Cương từ năm 2018, nơi Trung Quốc giam giữ hàng
trăm ngàn, thậm chí cả triệu người Duy Ngô Nhĩ trong các trại cải tạo.
Trong
giới xích lô bất đắc dĩ sau 1975, còn có Tô Minh Tâm (1944-2017), một người bạn
chí thân của tôi trong suốt 7 năm trung học. Sau khi hết bậc trung học (1962),
mỗi đứa một đường đi, Tâm tốt nghiệp ban Triết Đại học sư phạm (1967), dạy
Triết học vả Công dân Giáo dục lớp đệ nhất tại trường trung học Cường Để, Qui
Nhơn. Hiện nay, có một vài người bạn Facebook của tôi từng học với anh.
Tất
nhiên, sau tháng 4.1975, triết học duy tâm không có chỗ đứng trong chương trình
giáo dục, Tâm còn có chút may mắn, đã không phải đi cải tạo, còn được cho dạy
môn sinh vật lớp 6 tại một trường trung học cơ sở ở Gia Định. Lương giáo viên
thời bao cấp không đủ sống, hàng ngày anh dành cả buổi sáng để đạp xích lô,
trưa về lua vội một, hai chén cơm rồi đạp xe đi dạy.
Đây
chỉ là những ký ức vụn được ghi chép theo trí nhớ về những con người và sự kiện
nay đã thuộc về một quá khứ xa xăm.
Mục
đích duy nhất của người viết là kể lại những gì mắt thấy tai nghe, hoặc những
gì bản thân mình đã trải qua vào các thập niên 1980-1990, nhằm giúp cho các bạn
trẻ nhận biết được đôi chút về một thời kỳ đất nước còn rất nhiều khó khăn,
gian khổ.
Vì
thế, diễn đàn này sẽ rất không hoan nghênh những bình luận nhằm chỉ trích hay
xúc phạm bất cứ cá nhân, tập thể hay cơ quan, đơn vị nào, dù là đương nhiệm hay
đã ngưng hoạt động. Trân
trọng.
Hôm nay 24/05/2021 là ngày nghỉ lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, các báo Pháp đều nghỉ, chỉ có duy nhất tờ Le Figaro xuất bản với tựa trang nhất « Cảnh sát bất lực trước nạn đua xe ».Le Monde ra số đúp từ cuối tuần trước, với chủ đề « Covid làm 6 đến 8 triệu người chết, theo Tổ chức Y tế Thế giới ».
Về châu Á, trong bài « Tại Tân Cương, trong địa ngục trại cải tạo », một cựu giáo viên thuật lại với Le Monde những điều khủng khiếp mà Bắc Kinh buộc người Duy Ngô Nhĩ và người Kazakhstan ở vùng này phải chịu đựng.
Xin
thông báo với các bạn hữu của gia đình Nguyễn Tường cùng các văn hữu, độc giả tập
san Văn Hóa Ngày Nay của ông Nhất
Linh Nguyễn Tường Tam thập niên 1960.
Một
trong các cộng tác viên chủ chốt của Văn
Hóa Ngày Nay là nhà văn Duy Lam, Nguyễn Kim Tuấn, tác giả tập truyện vui
được nhiều độc giả thời đó ưa thích là Gia
Đình Tôi, vừa qua đời sáng Jan. 4-21 tại bệnh viện ở Virginia, miền Đông
Hoa Kỳ, thọ 89 tuổi.
Duy
Lam là trưởng nam của bà Nguyễn thị Thế, em gái của hai ông Nhất Linh và Hoàng
Đạo và là chị của Thạch Lam. Truyện Hai
Đứa Trẻ của Thạch Lam chính là câu truyện nhà văn viết về chính mình và bà
chị này.
Văn phòng chưởng lý Fatou Bensouda của Tòa án Hình sự Quốc tế có trụ
sở tại La Haye, Hà Lan, trong thông cáo nói rằng đó là những sự kiện xảy
ra trên lãnh thổ Trung Quốc, và Bắc Kinh không ký kết Quy chế Roma
thành lập CPI, nên việc điều tra là bất khả.
Theo CPI, do điều
kiện tiên quyết này không được đáp ứng nên không thể thụ lý đơn kiện của
cộng đồng Duy Ngô Nhĩ lưu vong. Ngoài ra, về việc trục xuất người Duy
Ngô Nhĩ sống ở Tadjikistan và Cam Bốt sang Trung Quốc, « hiện chưa có đủ yếu tố để mở điều tra ».
Human Rights Watch cho biết đang nắm trong tay một danh sách 2.000 tù
nhân, bị bắt từ năm 2016 đến 2018 tại Aksu, thuộc khu tự trị Tân Cương,
nơi Bắc Kinh đàn áp dữ dội người Duy Ngô Nhĩ và các sắc tộc khác theo
đạo Hồi.
Những người này bị chính quyền đặt trong tầm ngắm sau khi bị nhận diện bởi một phần mềm có tên « nền tảng phối hợp hoạt động », chuyên phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ từ mạng lưới giám sát bao trùm lên Tân Cương.
“Siêu phẩm điện
ảnh” 200 triệu USD của Disney, “Mulan”, rất đáng được tẩy chay.
Không chỉ là thảm
họa về kịch bản, “Mulan” cũng là tác phẩm tệ hại của đạo diễn Niki Caro (người
New Zealand), trong khi đó, diễn xuất của Lưu Diệc Phi, và đặc biệt Củng Lợi,
không thể tệ hơn.
Không chỉ vậy,
“Mulan” còn lộ hẳn việc… “nịnh” Bắc Kinh, khi từ đầu phim, cũng như rải rác
trong phim, đã đề cập ngay đến việc phát triển “con đường Tơ Lụa” và chính sách
“an ninh quốc phòng” bằng mọi giá bảo vệ “con đường Tơ Lụa” của triều đình
trung ương – một thông điệp rất “có tính thời sự”.
Sau khi một bản báo cáo về việc Trung Quốc cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ triệt sản được công bố, nhật báo Libération
đã gặp được một nữ giáo viên Duy Ngô Nhĩ tị nạn tại châu Âu. Là nạn
nhân bị triệt sản, người phụ nữ này cũng là nhân chứng vì từng làm việc
trong các trại « cải tạo » ở Tân Cương. RFI xin giới thiệu bài viết (đã
được lược bớt).
Cưỡng bức triệt sản phụ nữ
« Tất
cả các phụ nữ tuổi từ 18 đến 50 tại khu phố tôi ở Urumqi đều được triệu
tập ngày 18/07/2017 để « khám miễn phí » và bắt buộc. Vào lúc 8 giờ
sáng, hàng người đã rất dài trước bệnh viện. Khi đến lượt tôi, chẳng có
khám phụ khoa lẫn hỏi han gì cả. Họ bắt tôi nằm xuống, dạng chân ra và
đặt vào một vòng tránh thai. Một sự thô bạo khủng khiếp. Tôi bật khóc,
cảm thấy bị hạ nhục, bị tấn công cả về tính dục lẫn tâm lý. Nhưng tôi
làm việc trong một trại cải tạo, và biết những gì chờ đợi mình nếu cưỡng
lại. Có những cô gái rất trẻ. Tôi không thấy bất kỳ một phụ nữ người
Hán nào ».
Le Monde hôm nay chạy tựa « Châu Âu : Hậu trường một cuộc đàm phán ngoại hạng ». Le Figaro đặt câu hỏi « Có nên lo ngại Covid-19 dấy lên trở lại ? », Les Echos lo lắng với « Cú sốc của một mùa hè không khách du lịch ». La Croix quan tâm đến « Nguy cơ tân quốc xã tại Đức ». Riêng Libération dành trọn trang bìa và 7 trang báo khổ lớn bên trong để tố cáo nạn diệt chủng đang diễn ra đối với người Duy Ngô Nhĩ.
Sau
khi một báo cáo về việc Trung Quốc cưỡng bức triệt sản được công bố,
nhật báo thiên tả đã gặp một nữ giáo viên Duy Ngô Nhĩ lưu vong ở châu
Âu. Nhân chứng này đã kể lại những điều tai nghe mắt thấy trong trại cải
tạo ở Tân Cương : bắt giam hàng loạt, tra tấn, hãm hiếp, lao động khổ
sai…chứng tỏ chính sách đồng hóa của đảng Cộng Sản Trung Quốc đã ngả
sang hướng diệt chủng.
Ảnh tư liệu: Một cuộc truy bắt gái mại dâm tại thành phố Đông Quản, tỉnh Quảng Đông hồi đầu năm 2014.
Đăng ngày:
Theo Tân Hoa Xã, các trại cải huấn vốn đã tồn tại từ ba thập niên
qua, bị đóng cửa hôm nay (29/12), và những người đang bị giam giữ sẽ
được trả tự do ngay lập tức.
Cũng như việc bắt giam những người
nhập cư bất hợp pháp đã được bãi bỏ vào năm 2003, và các trại cải tạo
lao động bị đóng cửa mười năm sau đó, hệ thống các « trung tâm cải huấn » lâu nay nằm trong số các biện pháp giam cầm mà không thông qua xét xử, khiến chế độ Trung Quốc bị chỉ trích nhiều nhất.