Trần Thanh Cảnh – Hòa giải

Không hiểu sao, ngày hôm nay hai ông bạn văn của tôi cách nhau nửa vòng trái đất, hầu như cùng lúc tung lên Facebook hai bài về hòa giải. Ông Nguyễn Danh Lam bên Mỹ viết : "Hòa giải : Trái bóng trong chân ai". Và Tạ Duy Anh, ở Hà Nội viết : "Khó như hòa giải".

Tôi đọc xong, chia sẻ về trang nhà để tối đọc lại. Hai ông văn nhân này, mỗi người một góc, nhưng đã viết đầy đủ, sâu sắc về cái sự hòa giải của người Việt với nhau. Tôi thấy quá đầy đủ, chẳng cần viết thêm gì nữa.

Có điều tối nay, sau khi đọc xong lần nữa bài của hai ông, tôi ngồi ngẫm ngợi. Và chợt nhớ đến nhà thơ Tô Thùy Yên và bài thơ bất hủ : Ta về của ông. Đây là bài thơ ông làm khi được tha về nhà từ trại cải tạo, mười năm tù đày đằng đẵng dành cho một nhà thơ, sĩ quan tâm lý chiến Việt Nam Cộng Hòa, sau 1975.

Mãi đến năm 2015 tôi mới được gặp ông Tô Thùy Yên, khi ông từ Mỹ về lại Việt Nam và ra thăm Kinh Bắc. Trước đó tôi không biết ông Tô Thùy Yên là ai. Tôi gặp mà chưa hề đọc một câu thơ nào của ông. Gặp và đón tiếp nhà thơ từ bên kia bán cầu trở về chỉ với sự tò mò của một người mới vào nghề cầm bút, muốn được nghe, muốn được biết những thi nhân ở bên kia chiến tuyến viết gì, nói gì. Bởi với những thi nhân phía bên này, tôi đã tiếp xúc đã đọc quá nhiều rồi.

Ông Tô Thùy Yên nói ít, không đại ngôn "chém gió" như các thi sĩ vĩ đại ở Hà Thành. Được ông tặng một tập thơ. Về đọc. Và tôi bàng hoàng nhận ra một tầm vóc thơ Việt lớn lao đến vậy...

Bài thơ Ta về, là cả một đỉnh cao thơ ca đầy nỗi niềm chất chứa của một kẻ mười năm lâm vào cảnh tù đày xa nhà. Nhưng tuyệt đối không có một câu từ nào thể hiện sự oán hận, căm thù, ghét bỏ những người bên thắng cuộc, những kẻ đã giam cầm, hành hạ mình suốt mười năm. Ta hãy đọc một khổ thơ trong bài :

"Ta về như lá rơi về cội

Bếp lửa nhân quần ấm tối nay

Chút rượu hồng đây xin rưới xuống

Giải oan cho cuộc biển dâu này"

Thật là một tâm hồn thơ vĩ đại.

Và thật tiếc, ông Tô Thùy Yên không kịp về lại Việt Nam lần nữa. Ông đã mất bên kia, năm 2019.

Nhưng tôi tin chắc linh hồn ông đã hòa giải với tất cả. Như khi còn sống. Vì bằng tất cả trái tim khối óc, ông đã viết nên để lại cho chúng ta một bài thơ Ta về bất hủ, thấm đẫm tinh thần hòa giải dân tộc mà dịp này rất nhiều người đang đề cập tới.

TRẦN THANH CẢNH 02.05.2025