Biển Đông, vùng biển của mọi hiểm nguy

Người Việt và Phlippines biểu tình tại Manila ngày 06/08/2016 đòi Trung Quốc tôn trọng phán quyết của Tòa Trọng tài.

(La Croix 25/08/2016) Trong lúc một hội nghị thượng đỉnh khu vực diễn ra từ ngày 24/08/2016 tại Tokyo, tranh chấp lãnh thổ trên biển tăng nhanh giữa Trung Quốc và các nước láng giềng. Những vụ đối đầu quân sự cục bộ có thể xảy ra trong những năm tới.

Biển Đông là một thùng thuốc súng. Ở vùng biển này, căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc do tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư từ hai năm qua đã gây ra một số sự cố trên biển và trên không. Dù vậy, một cuộc gặp gỡ trong ba ngày giữa các ngoại trưởng Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tại Tokyo vẫn được duy trì.

Bà Valérie Niquet, phụ trách bộ phận châu Á của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược ở Paris giải thích : « Trung Quốc thử nghiệm phản ứng của Nhật Bản, do quân đội Nhật vượt hẳn Trung Quốc về công nghệ ».

Vào lúc cuộc họp thượng đỉnh khu vực mini diễn ra, các cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn cũng bắt đầu ở ngoài khơi Hàn Quốc, nhằm chuẩn bị đối phó với một cuộc xâm lăng quân sự giả định từ Bắc Triều Tiên. Trên 50.000 quân nhân được huy động ba lần trong năm ở vùng biển quốc tế đông bắc châu Á.

Chếch lên phía bắc, ở ngoài khơi Vladivostok của Nga, là cuộc tập trận chung Nga-Trung sẽ lại diễn ra trong vài ngày tới. Cuộc tập trận chung năm ngoái, theo hai nước này là đã thành công cho đến nỗi hai bên cùng quyết định lặp lại trong năm nay.

Cuối cùng, là các cuộc tập trận Mỹ-Nhật được tiến hành rải rác trong năm. Bà Valérie Niquet bình luận : « Vùng này khiến diễn ra một cuộc chạy đua vũ trang thực sự, cũng như khu vực phía nam châu Á ».

Trên thực tế, lần này tại Biển Đông, Bắc Kinh muốn áp đặt chủ quyền tại vùng biển cũng được Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei yêu sách. Các vụ đụng độ giữa ngư dân Việt Nam, Philippines, Indonesia và tuần duyên Trung Quốc xảy ra ngày càng nhiều trong những tháng gần đây.

Chủ nghĩa bành trướng Trung Quốc gây lo ngại cho toàn châu Á, trước nguy cơ nổ ra xung đột trên tuyến đường hàng hải huyết mạch cho thương mại quốc tế. Dưới sự thúc đẩy của chủ tịch Tập Cận Bình, Trung Quốc theo đuổi một chính sách hung hăng, qua việc yêu sách hầu như toàn bộ vùng biển chiến lược này, mà Bắc Kinh coi là vùng ảnh hưởng, là « lãnh địa » của mình.

Mỗi quốc gia trong khu vực tự vệ theo cách riêng. Tuần trước cường quốc hàng hải Indonesia đã quyết định đặt lại tên cho vùng biển xung quanh quần đảo Natuna ở tây bắc Bornéo để bảo vệ chủ quyền khu vực này. Những thủ tục đã được tiến hành với Liên Hiệp Quốc nhằm đổi tên « Biển Nam Trung Hoa » thành « Biển Natuna » ở khu vực 12 hải lý quanh đảo. Ngoài ra, nhân dịp Quốc khánh ngày 17/8, Indonesia đã cho đốt 60 tàu cá nước ngoài, đa số của Trung Quốc, bị bắt giữ vì « đánh cá bất hợp pháp » tại đây.

Sau ba năm kiện tụng, hồi tháng Bảy Philippines đã giành được chiến thắng tại Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye trước Trung Quốc, vốn đòi chủ quyền bên trong « đường 9 đoạn ». Theo Tòa án, Trung Quốc không hề có căn cứ pháp lý, và đã vi phạm chủ quyền của Manila tại vùng đặc quyền kinh tế Philippines. Bắc Kinh không công nhận thẩm quyền của tòa, đã bác bỏ phán quyết, gọi đó là « trò đùa ».

Trong bối cảnh đó, không thể tránh được nguy cơ xung đột - trải rộng hay cục bộ. Đối với bà Valérie Niquet : « Nếu ông Tập Cận Bình cho rằng một cuộc phiêu lưu quân sự có thể mang lại lợi ích cho mình về mặt chính trị nội bộ, trong lúc nền kinh tế Trung Quốc đang đình đốn và trước mối đe dọa bất ổn xã hội, thì ông ta có thể lao vào ».