Phó Đức An - Tin vui đến với Ukraine

 

Hiệp định tài nguyên với Washington là một thỏa thuận có lợi cho Ukraine.

Không như chúng ta trước đây tưởng rằng, Trump sẽ rút xương hút máu của Ukraine, đòi nợ Ukraine trong khi đất nước này đang đau khổ về chiến tranh. Mỹ thực sự vẫn có ý giúp Ukraine tránh bị cô lập và rơi vào tay Nga. Nếu Mỹ có lợi ích, Mỹ sẽ bảo vệ, điều này đã rất rõ ràng. Như vậy, ý đồ nuốt chửng Ukraine của Nga sẽ không bao giờ thực hiện được. Biết điều thì Putin nên dừng lại mọi ảo mộng ngay từ bây giờ.

Việc ký kết hiệp định tài nguyên với Washington không những là tin tốt mà còn là yếu tố ảnh hưởng đến tiến trình đàm phán hòa bình theo hướng có lợi cho Ukraine.

Vào ngày 1 tháng 5 theo giờ địa phương, Phó Thủ tướng thứ nhất kiêm Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yulia Svyrydenko tiết lộ trên mạng xã hội rằng theo thỏa thuận đạt được giữa Zelensky và Trump, bà và Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Besant đã cùng ký "Thỏa thuận thành lập Quỹ đầu tư tái thiết Hoa Kỳ-Ukraine” (United States-Ukraine Reconstruction Investment Fund), trước đây được tất cả các bên gọi là "Thỏa thuận khoáng sản Hoa Kỳ-Ukraine".

Theo nội dung được Ukraine công bố, thỏa thuận khoáng sản này "ưu hậu" hơn nhiều so với phiên bản ban đầu mà Trump đưa ra. Quỹ này sẽ đầu tư vào các dự án khai khoáng, dầu khí và cơ sở hạ tầng liên quan hoặc các dự án chế biến. Lợi nhuận và thu nhập trong 10 năm đầu tiên dự kiến ​​sẽ được đầu tư vào các dự án mới và tái thiết tại Ukraine, mọi quyền sở hữu và kiểm soát mọi nguồn tài nguyên vẫn sẽ thuộc về Ukraine.

Thỏa thuận khoáng sản Ukraine-Hoa Kỳ xác nhận "mối quan hệ bình đẳng". Không đề cập đến nghĩa vụ nợ.

Theo thỏa thuận được Ukraine công bố vào ngày 1 tháng 5, Hoa Kỳ và Ukraine đã cùng nhau thành lập Quỹ đầu tư tái thiết Ukraine, nhằm mục đích thu hút đầu tư toàn cầu vào Ukraine.

Phó Thủ tướng Ukraine Sviriyenko đã đánh dấu điểm thứ tư trong thỏa thuận được công bố cùng ngày là "không có gánh nặng nợ", và trong phần giải thích thêm, đã nêu rõ rằng "thỏa thuận không đề cập đến nghĩa vụ nợ của Ukraine đối với Hoa Kỳ". Phần nội dung này trước đây là một trong những điểm khác biệt chính trong thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Ukraine. 

Hoa Kỳ từng yêu cầu rằng thu nhập của quỹ được thành lập theo thỏa thuận phải được sử dụng để trả nợ khoản viện trợ trước đây của Hoa Kỳ cho Ukraine, sau đó mới được sử dụng cho việc tái thiết Ukraine; trong phần mô tả cụ thể về điểm thứ chín "bảo lãnh thuế", có ghi rằng "Hoa Kỳ có thể cung cấp hỗ trợ mới, chẳng hạn như cung cấp cho Ukraine hệ thống phòng không".

Các điều khoản chính của thỏa thuận như sau:

1. Quyền sở hữu và kiểm soát: Mọi quyền sở hữu và kiểm soát vẫn thuộc về Ukraine. Mọi nguồn tài nguyên trong lãnh thổ và vùng biển của Ukraine đều thuộc về Ukraine. Chính phủ Ukraine có quyền tự quyết định nơi khai thác tài nguyên. Thỏa thuận quy định rõ ràng rằng các khoáng sản dưới lòng đất thuộc về Ukraine.

2. Quan hệ đối tác bình đẳng: Quỹ được thành lập theo tỉ lệ 50:50. Ukraine và Hoa Kỳ sẽ cùng quản lý quỹ và không bên nào có quyền biểu quyết chi phối, điều này phản ánh đầy đủ quan hệ đối tác bình đẳng giữa hai nước.

3. Bảo vệ tài sản nhà nước: Thỏa thuận không liên quan đến những thay đổi trong quá trình tư nhân hóa hoặc quản lý các doanh nghiệp nhà nước. Các doanh nghiệp nhà nước sẽ tiếp tục thuộc về Ukraine. Ví dụ, các công ty như Ukraine Oil và Ukraine Energy sẽ vẫn thuộc sở hữu nhà nước.

4. Không có gánh nặng nợ nần: Thỏa thuận không đề cập đến nghĩa vụ nợ của Ukraine đối với Hoa Kỳ. Việc thực hiện thỏa thuận sẽ tăng cường tiềm năng kinh tế của hai nước thông qua hợp tác và đầu tư bình đẳng.

Khi được hỏi sau khi ký thỏa thuận liệu sự hiện diện của Hoa Kỳ tại Ukraine có thể ngăn chặn Nga trong khu vực hay không, Trump đáp: "Có thể lắm chứ".

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio gọi hiệp định về tài nguyên thiên nhiên là "một bước tiến tới chấm dứt chiến tranh" trên mạng xã hội X. Chỉ một ngày trước đó, Rubio đã dọa rằng Hoa Kỳ sẽ rút khỏi tiến trình đàm phán hòa bình.

Cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Ukraine William Taylor cũng bày tỏ quan điểm tương tự về văn bản này khi cho rằng văn bản này có thể trở thành "hình mẫu" cho việc tạo ra một hòa ước mới giữa Nga và Ukraine với sự tham gia của Hoa Kỳ. Taylor tin rằng quá trình khai thác khoáng sản sẽ kéo dài trong nhiều thập kỷ và đây là tín hiệu rõ ràng gửi tới Vladimir Putin rằng Hoa Kỳ cam kết bảo vệ chủ quyền lâu dài của Ukraine.

Ngay sau khi ký thỏa thuận, Trump đã bật đèn xanh cho việc bán vũ khí cho Ukraine trị giá 50 triệu đô-la.

Tại sao Hoa Kỳ rất cần khoáng sản từ Ukraine?

Than chì, lithium, uranium và 17 nguyên tố đất hiếm rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế và an ninh quốc gia. Những nguyên liệu thô này đóng vai trò then chốt trong sản xuất thiết bị điện tử, công nghệ năng lượng sạch (như tua bin gió, lưới điện và xe điện) và một số hệ thống vũ khí.

Trung Quốc từ lâu đã thống trị nguồn cung cấp đất hiếm và các khoáng sản chiến lược khác trên toàn cầu, và các nước phương Tây đang rất cần các nguồn thay thế, bao gồm từ Ukraine.

Hoa Kỳ phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài nguyên khoáng sản nhập khẩu. Theo Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, Hoa Kỳ hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu đối với 12 trong số 50 khoáng sản quan trọng và hơn 50 % vào nguồn nhập khẩu đối với 16 loại khoáng sản khác.

Kyiv cho biết Ukraine có trữ lượng đã biết của 22 loại khoáng sản quan trọng này.

Ukraine có một trong những trữ lượng than chì, lithium, titan, berili và uranium lớn nhất thế giới, tất cả đều được Hoa Kỳ phân loại là khoáng sản quan trọng. Một số trữ lượng vẫn đang nằm dưới sự chiếm đóng của Nga.

Cắt mạch máu kinh tế Nga

Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Lindsey Graham tuyên bố vào ngày 30 tháng 4 theo giờ địa phương rằng Thượng viện Hoa Kỳ đang tích cực thúc đẩy một dự luật trừng phạt đối với Nga. Đề xuất này đã được 72 thượng nghị sĩ trên khắp các đảng phái đồng ký, cho thấy lập trường cứng rắn hiếm có và nhất quán.

Dự luật này sẽ áp dụng mức thuế trừng phạt lên tới 500 % đối với bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua dầu, khí đốt tự nhiên và các sản phẩm chiến lược của Nga, nhằm mục đích cắt đứt các mạch máu bên ngoài của nền kinh tế chiến tranh của Nga. Graham chỉ ra rằng "đây sẽ là đòn giáng nặng nề nhất mà nền kinh tế Nga từng phải gánh chịu và đây cũng là biện pháp đối phó trực tiếp với chế độ Putin bên ngoài chiến trường".

Dự luật này cũng được coi là một sự điều chỉnh chiến lược lớn để Washington tìm cách gây áp lực lên Nga một lần nữa thông qua đòn bẩy kinh tế khi cuộc chiến Nga-Ukraine đang bế tắc. Theo dự thảo, các lệnh trừng phạt có liên quan sẽ mở rộng đối với tất cả các quốc gia và công ty bên thứ ba giao dịch với các ngành công nghiệp năng lượng và quân sự của Nga, đặc biệt là nhắm vào các quốc gia châu Á và Trung Đông vẫn đang mua dầu của Nga.

Mặc dù Nhà Trắng vẫn chưa chính thức bày tỏ sự ủng hộ, nhiều thượng nghị sĩ có thế lực từ các đảng Dân chủ và Cộng hòa đã công khai bày tỏ sự đồng tình.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng nếu dự luật được thông qua thành công, nó không chỉ định hình lại mô hình thương mại năng lượng toàn cầu mà còn có thể tác động lớn đến các quốc gia vẫn duy trì quan hệ kinh tế và thương mại với Nga, đặc biệt là các quốc gia nhập khẩu năng lượng lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Nga vẫn chưa phản hồi về điều này. Tuy nhiên, các quan chức Bộ Ngoại giao Nga gần đây đã chỉ trích Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu vì tiếp tục tiến hành "cuộc chiến kinh tế" chống lại Nga thông qua "các lệnh trừng phạt đơn phương bất hợp pháp" và cảnh báo rằng phương Tây đang "phá hủy nền tảng của lòng tin lẫn nhau trên thị trường toàn cầu".

Dự luật dự kiến ​​sẽ được toàn thể Thượng viện bỏ phiếu sớm nhất là vào tuần tới. Nếu được thông qua suôn sẻ, đây sẽ trở thành đạo luật duy nhất có cường độ trừng phạt cao nhất đối với Nga kể từ khi chiến tranh Ukraine-Nga nổ ra.

Châu Âu khó có thể gửi 25.000 quân "răn đe" tới Ukraine. Litva: Đây là điểm yếu.

Vào ngày 30 tháng 4, theo Reference News, trích dẫn nguồn tin từ phương tiện truyền thông Anh, Tổng tham mưu trưởng Quốc phòng Anh Radakin đã hỏi các bộ trưởng quốc phòng châu Âu liệu các nước châu Âu có thể thành lập lực lượng 64.000 người để gửi tới Ukraine nếu Nga và Ukraine đạt được thỏa thuận hòa bình hay không. Có thông tin cho biết tại một cuộc họp vào đầu tháng này, ông đã nói rằng Vương quốc Anh sẵn sàng gửi tới 10.000 quân.

Một nguồn tin thân cận với các cuộc thảo luận tại Brussels cho biết trong các cuộc họp sau đó, các bộ trưởng quốc phòng châu Âu cho biết họ "không thể" tập hợp được số lượng quân này, và ngay cả việc tập hợp được 25.000 quân cũng cần có "nỗ lực chung để thực hiện".

Có thông tin cho biết một số đồng minh thân cận đã bày tỏ rõ ràng sự nghi ngờ của họ với Bộ trưởng Quốc phòng Anh Healey, người chỉ ra rằng xét đến nhu cầu luân chuyển binh lính, một lực lượng lớn như vậy sẽ cần tổng cộng 256.000 binh lính để triển khai đến Ukraine trong vòng hai năm.

Bộ trưởng Quốc phòng Litva Sakkaliene đã nói với các bộ trưởng quốc phòng khác có mặt: "Nga có 800.000 (lính). Tôi xin nói cho các bạn biết, nếu chúng ta thậm chí không thể tập hợp được 64.000 người, thì không chỉ trông có vẻ yếu mà thực sự là yếu".

Các cuộc thảo luận đã phơi bày mức độ phụ thuộc của Anh và Châu Âu vào Hoa Kỳ để cung cấp biện pháp răn đe hiệu quả chống lại Nga. Theo nguồn tin, Estonia và Phần Lan lo ngại rằng bất kỳ đợt triển khai binh lính nào đến Ukraine sẽ "làm suy yếu" khả năng phòng thủ biên giới của họ, trong khi Ba Lan, Tây Ban Nha và Ý đã tuyên bố rõ ràng rằng họ sẽ không gửi bất kỳ binh lính nào.

PHÓ ĐỨC AN 02.05.2025