Nguyễn Hồng Vũ - Tại sao thi đấu đối kháng phải chia Nam và Nữ?

Làng thể thao Olympic Paris hôm nay lại có những tranh cãi dữ dội sau trận boxing nữ giữa võ sĩ người Ý, Angela Carini, và võ sĩ người Algeria, Imane Khelif. Chỉ sau 46 giây của hiệp đầu tiên, võ sĩ người Ý đã chấp nhận thua cuộc và rời võ đài trong nước mắt.

Sự tranh cãi của kết quả này bắt nguồn từ việc “xác minh giới tính” của võ sĩ Imane Khelif, người đã từng bị loại trong giải boxing quốc tế năm 2023 sau khi bị phát hiện nhiễm sắc thể Y khi kiểm tra gene nhằm mục đích xác định giới tính. Ngoài ra lượng hormone nam testosterone của Imane cũng cao hơn người nữ bình thường. 

Chuyện thi đối kháng phải chia “rõ ràng” nam và nữ, nhìn ở góc độ khoa học thì nó rất quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến sự công bằng.

Do bộ cấu trúc bộ gene của Nam và Nữ có những điểm khác nhau, và sự vận hành của các gene liên quan đến hormone giới tính cũng khác nhau, nên sau thời điểm dậy thì sự khác nhau về hormone giữa hai giới là rất khác biệt. Sự khác biệt về hormone này dẫn đến sự khác biệt về thể trạng, lượng cơ, sức chịu đựng, độ bền và thậm chí lượng oxy trong máu.

Hormone được chú ý nhiều nhất đó là Testosterone, một loại hormone rất đặc trưng ở nam giới (dĩ nhiên không chỉ một loại hormone này đóng vai trò ở đây). Lượng hormone này có ở phụ nữ chỉ dưới 2 nmol/L (nano molar trong 1 lít), trong khi đó ở đàn ông gấp 15-20 lần so với nữ giới. Hormone này không chỉ giúp duy trì các “tính nam” mà còn giúp tăng lượng cơ (muscle mass), chắc xương, kích thích tạo hồng cầu. Do vậy, rất không công bằng khi không phân biệt “rõ ràng” giới tính trong các trận thi đấu đối kháng, đòi hỏi sức mạnh, sức bền của vận động viên.

Do vậy, chuyện sử dụng “dao kéo” để chuyển đổi giới tính chỉ có thể thay đổi được hình dạng bên ngoài, nhưng bộ gene và sự hoạt động của chúng để tạo ra hormone nam giới vẫn còn ở đó. Một số người sau khi chuyển giới từ nam thành nữ có thể sử dụng các thuốc ức chế hormone nam để “nữ tính hơn”. Tuy nhiên vẫn rất khó đánh giá trong thể thao, dù rằng đã có một số quy định là để thi đấu trong các môn thể thao của nữ thì lượng testosterone của vận động viên nữ cần dưới 10 nmol/L.

Trong trường hợp võ sĩ người Algeria, Imane Khelif, có hơi khác so với các xì căng đan trước đó về “thẩm định giới tính”. Đó là Imane được sinh ra với “ngoại hình” nữ, passport ghi giới tính nữ nhưng mang một hội chứng bất thường được gọi là XY DSD (Differences in Sex Development, XY là cặp nhiễm sắc thể nam giới). Do vậy, Imane vẫn có thể có nhiễm sắc thể Y và lượng hormone nam cao hơn nữ.

Điều này có thể làm cho thể trạng của Imane mạnh khỏe như đàn ông nhưng lại được xem là phụ nữ trên “giấy tờ”! Vì thế, nếu để Imane tham gia vào giải đấu của nữ thì mình thấy không phù hợp, và cũng vì điều này mà Imane đã bị loại trong giải boxing quốc tế năm ngoái.

Do vậy, trong việc này mình hy vọng ban tổ chức Olympic cần nhìn nhận lại vấn đề này một cách cẩn trọng, dựa trên các thông tin khoa học để đưa ra các điều lệ tham gia thi đấu phù hợp, đảm bảo sự công bằng về giới tính. Nếu được, họ có thể tổ chức thi đấu riêng cho những người có cùng “đặc điểm đặc biệt” như thế này.

TS NGUYỄN HỒNG VŨ 02.08.2024

Tài liệu tham khảo:

Circulating Testosterone as the Hormonal Basis of Sex Differences in AthleticPerformance

How Testosterone Benefits Your Body