Khan Le - Vài kiến thức thông thường về vaccin phòng bệnh nên chú ý

 

1. Vaccin là gì:

Vaccin là một chất dùng để kích thích sự sản xuất các kháng thể và cung cấp sự miễn dịch chống lại một hay vài bệnh, được chuẩn bị từ một tác nhân (causative agent) của một bệnh. Những sản phẩm của chúng (tác nhân) hay chất thay thế tổng hợp,được xử lý để hoạt động như là một kháng nguyên không sinh bệnh.

2. Vaccin dùng để làm gì:

- Tạo sự miễn dịch làm cho cơ thể dù nhiễm mầm bệnh đó cũng không thể bị bệnh.

- Dùng để trị bệnh (liệu pháp vaccine/vaccinotherapy), xin không đề cập chi tiết ở đây.

3. Để tạo được sự miễn dịch phòng một bệnh, cần phải tiêm bao nhiêu liều vaccin ? Để tạo được sự miễn dịch phòng bệnh phải cần :

      A. Các liều cơ bản: Các liều cơ bản để kích thích tạo kháng thể đạt nồng độ phòng bệnh.Tùy theo bệnh và tùy sản phẩm mà các nhà sản xuất chỉ dùng 1 liều cơ bản độc nhất hay nhiều hơn (2,3 liều cơ bản).

      Tùy theo thời gian và tùy theo số liều để đạt được nồng độ kháng thể tốt nhất trên thử nghiệm lâm sàng, các nhà sản xuất chọn số liều cơ bản và khoảng cách các liều cơ bản phù hợp nhất (nồng độ kháng thể bảo vệ, độ tuổi, giá bán được...). Bởi thế, cùng loại vaccin phòng CoViD-19,nhưng của mỗi hãng có số liều cơ bản khác nhau, khoảng cách giữa các liều cơ bản cũng khác nhau. Ví dụ:

- Pfizer-BioNTech :*Cho 12 tuổi và lớn hơn. *2 mũi cách nhau 21 ngày. *Mũi đầy đủ (fully vaccinated) 2 tuần sau mũi thứ hai.

- Moderna:*Cho người 18 tuổi hay lớn hơn.*2 mũi cách nhau 28 ngày.*Mũi đầy đủ 2 tuần sau mũi thứ hai.

- Johnson&Johnson:*Cho 18 tuổi hay lớn hơn.*Một mũi duy nhất.*Mũi đầy đủ 2 tuần sau mũi đầu.

- :..

Xin lưu ý, chỉ định, chống chỉ định, liều dùng, cách dùng và các cảnh báo khác của một sản phẩm đều do các hãng sản xuất căn cứ trên các báo cáo kết quả thử nghiệm lâm sàng đưa ra. Các cơ quan chức năng có quyền lực toàn cầu(WHO), có uy tín trên thế giới (FDA Mỹ hay vài nước khác có tính pháp lý trên lãnh thổ từng nước) chỉ căn cứ trên hồ sơ để chấp thuận hay bác bỏ mà không có quyền thêm bớt điều gì, vì không có cơ sở dựa vào. Cho mên, người sử dụng sản phẩm của hãng sản xuất nào nên triệt để tuân theo bản hướng dẫn của hãng đó kèm theo là chính xác nhất.

      B. Các mũi tăng cường hay tiêm nhắc (boosters) : Thời gian tồn tại của  các kháng thể do các mũi vaccin cơ bản tạo ra ngắn dài tùy theo loại bệnh. Khi nồng độ kháng thể xuống dưới mức bảo vệ, cần có thêm mũi tiêm nhắc để sản xuất thêm kháng thể và tạo thêm các tế bào nhớ. Mỗi khi mầm bệnh xâm nhập, ngoài các kháng thể đang có, các tế bào nhớ còn được kích hoạt để sản xuất thêm kháng thể, hiệu quả bảo vệ càng được nâng cao. Từ đó,có loại vaccin phải dùng liều nhắc (booster) mỗi một hai năm, mỗi 5 năm, 10 năm hay không cần liều nhắc nào (Kháng thể đậu mùa tồn tại đến 60 năm. Kháng thể  cúm Tây Ban Nha năm 1918 tồn tại đến 90 năm).

      C. Ai cần liều nhắc ? Chỉ có những ai ở vùng có bệnh lây rải rác quanh năm [bệnh lưu hành/đặc hữu(endemic)], hay đi vào vùng đó mới cần. Những bệnh nào bị triệt căn hay kháng thể tồn tại suốt đời thì không cần hoặc chỉ cần một hay vài liều nhắc tùy theo.

4. Khi vào những vùng đang có dịch, người ta khuyến cáo nên dùng vaccin (dùng một thời gian trước khi vào bao lâu tùy loại). Những bệnh nào chưa có vaccin, phải áp dụng thuốc điều trị phòng ngừa (như bệnh sốt rét chẳng hạn).

KHAN LE 26.08.2021 (Tác giả gởi cho trang Thụy My)