Lê Văn Luân - Sự trịch thượng (đầm lầy) của giới tinh hoa

Có lẽ sẽ hầu hết trong chúng ta đã biết tới một giáo sư triết học khá nổi tiếng ở Harvard, Micheal Sandel. Ông đã có một bài trả lời báo chí rõ ràng và chỉ ra những vấn đề của nước Mỹ.

Sự trịch thượng và ngạo mạn của giới tinh hoa

Sandel đã nhấn mạnh nó ngay đầu tiên như để khẳng định một mệnh đề diễn dịch. Điểm nhấn cho các xung đột hiện nay của nước Mỹ là do những người thành công đã tự cho mình một thái độ xem thường những người “nghèo khó” khác, những người lao động và những người mà họ cho rằng học vấn thấp.

Điều này đã được Donald Trump nhìn ra, như Sandel nói, ông ta đã nhìn rõ và đứng về phía những người bị coi thường. Trump chỉ thẳng mặt những nhà khoa học, nhà báo, ngành y và giới công nghệ. Ông đã không ngần ngại chỉ rõ sự trịch thượng này và làn sóng căm phẫn của tầng lớp kém may mắn. Ông đứng về phía những người lao động.

Câu chuyện trường đại học

Việc kém may mắn hoặc có được thành công thường được thể hiện qua việc người dân trong xã hội Mỹ nói với nhau rằng “hãy học đi, sẽ có cơ hội thăng tiến”. Điều đó được Sandel nhắc tới như một điều gần như là hiển nhiên trong xã hội Mỹ hiện thời. Và như vậy, nếu không vào đại học thì cơ hội để thành công và trở nên có vị thế là rất ít.

Theo Nikki Haley, bà đã có một tổng kết rằng, các sinh viên khi ra trường sẽ phải gánh một số nợ lên khoảng 15.000USD/năm (với 4-5 năm học). Như vậy, việc học đại học không chỉ trở thành trung tâm của con đường thành công mà còn đặt ra thách thức cho những người khó lòng đáp ứng được món nợ học phí này.

Và làn sóng căm phẫn tăng lên

Những điều này đã trở thành nguyên nhân dẫn tới sự mâu thuẫn của người Mỹ. Đặc biệt là tầng lớp được cho là ít học và lao động, những người phải nhận lấy sự trịch thượng từ giới “tinh hoa” và họ bị bỏ tụt lại phía sau. Thay vì né tránh nó thì Donlad Trump nhìn ra và lựa chọn đứng về phía những người bình dân này. Và chính vì thế mà Trump đã mang việc làm về cho nước Mỹ với tỉ lệ thất nghiệp dành cho người da màu thấp nhất trong vòng 50 năm trở lại đây.

Ông cũng làm cho tỉ lệ thất nghiệp tại Hoa Kỳ giảm thấp nhất trong vòng hơn 40 năm khi được ba năm nhiệm kỳ làm Tổng thống. Và do đó, tới 30% số người gốc Latino và hơn 10% người da màu bầu cho ông tiếp tục làm Tổng thống nhiệm kỳ thứ hai, một tỉ lệ kỷ lục. Và theo thống kê của một số nhà dân chủ, giới nhà giàu và học vấn cao lại bỏ phiếu cho Biden, còn những giới học vấn thấp và tầng lớp lao động lại bỏ phiếu cho Trump.

Trump cố gắng mang lại cân bằng cho xã hội

Với làn sóng căm phẫn dâng cao, như Sandel đã nhấn mạnh, chính Trump đã nhận thấy và bắt tay vào hành động để đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại. Nhưng theo một cách là giảm thuế của doanh nghiệp để việc làm và thu nhập sẽ dành cho người lao động Mỹ được nhiều hơn mà giới giàu lại dễ thở hơn.

Nhưng ông chống lại Big Tech, Mainstream một cách không khoan nhượng khi thẳng thừng từ chối các câu hỏi của cánh nhà báo và nói rằng báo đài của các vị là Fake News. Ông không tuân thủ các nguyên tắc (điều khoản) của các ứng dụng công nghệ theo cách mà ông cho là “ngăn cản quyền tự do ngôn luận” của con người. Ông hứa sẽ tát cạn đầm lầy và ngăn chặn tình trạng tội phạm gia tăng (mà theo ông do việc nhập cư quá dễ dãi nên dẫn tới tăng tỉ lệ phạm tội).

Có thể Trump thất bại lần này và còn bị gạt ra bên lề của các dòng chính bởi sự trịch thượng và ngạo mạn của giới tinh hoa. Nhưng chính điều đó lại tạo ra một vấn đề nghiêm trọng hơn mà như ta vẫn thường thấy - những sự khinh khi và tự mãn của giới tinh hoa vẫn phô bày trước mắt chúng ta khi họ dùng những ngôn từ miệt thị, nhục mạ những tầng lớp bầu cho Trump hoặc ủng hộ Trump là ngu xuẩn, lưu manh và vô đạo đức. Tất cả những ngôn từ thù ghét và ngạo mạn đó được công khai một cách thường xuyên và không che giấu.

Ta phải đặt câu hỏi tại đây: Trump tạo nên điều đó, hay chính cảm giác của tâm thức ngạo mạn tự cho mình là tinh hoa và giá trị chân lý để tạo nên những xung đột đó? Chúng ta vẫn đọc và nghe thấy những từ ngữ nhục mạ phần còn lại từ “giới tinh hoa” không ngần ngại, hàng ngày trên mạng xã hội. Nó chẳng phải là một sự suy đồi được hợp thức dưới mỹ từ “tinh hoa”?

Sự ngạo mạn và trịch thượng của giới tinh hoa, chính là một đầm lầy đã khiến cho một nửa nước Mỹ phẫn nộ, không tin vào cuộc bầu cử đang diễn ra. Và nhiều người đã phải thốt lên cuồng nộ, khi nhìn cảnh đám đông đổ ra đường hò reo cho kết quả tạm thời chưa được xác nhận chính thức, rằng - Chết tiệt! Họ lo sợ dịch Covid-19 nên ra quy định phải bỏ phiếu qua thư, nhưng họ ăn mừng chiến thắng đông đảo thì lại cho là ổn thỏa. Đúng là điên rồ.

Nữ thần Tự do sẽ ném Trump khỏi nước Mỹ, có thể, nhưng sự ngạo mạn của giới tinh hoa và làn sóng căm phẫn của “tầng lớp học vấn thấp” vẫn còn đó. Nó chính là thách thức thời đại của nước Mỹ. Nếu không ai chỉ ra và đối mặt, Nữ thần sẽ chẳng còn chút sức mạnh để ném bất cứ một ai đi nữa.

LSLÊ VĂN LUÂN 08.11.2020