Lê Diễn Đức - Hòa bình Trung Đông, giữa hy vọng và ảo tưởng

 

“Nếu Hamas tiếp tục giết người ở Gaza, điều không nằm trong Thỏa thuận, chúng tôi sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc xông vào và giết họ. Cảm ơn sự quan tâm của quý vị đối với vấn đề này!”

— Donald Trump, Truth Social.

Phát biểu ngắn ngủi ấy của ông Trump, dù mang giọng điệu cứng rắn quen thuộc, lại hé lộ một điều đáng lo: Hòa bình ở Gaza vẫn mong manh đến mức chỉ cần một vụ tấn công đơn lẻ là mọi thỏa thuận có thể sụp đổ.

Thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin mà Mỹ đứng ra làm trung gian vốn được xem như “bước đột phá đầu tiên” sau nhiều năm đổ máu. Nhưng thực tế, hai bên -Israel và Hamas - đều đã tố nhau vi phạm chỉ vài ngày sau khi ký kết. Ở Gaza, vẫn có tiếng súng, vẫn có thương vong, và hàng viện trợ nhân đạo vẫn bị chặn ở nhiều khu vực. Cái gọi là “hòa bình” dường như mới chỉ nằm trên giấy, chưa bén rễ trong lòng đất cháy bỏng của vùng này.

Lạc quan là cần thiết, nhưng lạc quan quá sớm có thể là sai lầm. Hamas, dù bị nhiều nước coi là tổ chức khủng bố, vẫn là một thực thể có tổ chức và có gốc rễ sâu trong xã hội Palestine. Họ kiểm soát mạng lưới hành chính, viện trợ, y tế, giáo dục - những thứ khiến một bộ phận người dân, dù khổ cực, vẫn xem Hamas là “lá chắn” của họ. Trong hoàn cảnh ấy, bảo Hamas “từ bỏ vũ khí” chẳng khác nào yêu cầu họ từ bỏ quyền lực và lý do tồn tại của chính mình.

Bên cạnh đó, niềm tin giữa hai phía gần như không tồn tại. Người Israel không tin Hamas có thể sống hòa bình nếu còn vũ trang. Còn Hamas thì không tin Israel sẽ dừng bao vây Gaza nếu họ buông súng. Kết quả là cả hai bên đều thấy an toàn hơn khi tiếp tục cầm súng - một nghịch lý an ninh (security dilemma) không dễ gỡ.

Thêm vào đó là những kẻ phá hoại hòa bình - các nhóm nhỏ hoặc thế lực bên ngoài luôn có lợi khi thỏa thuận đổ vỡ. Một quả rocket lạc, một vụ ám sát, hay một dòng viện trợ bị chặn có thể đủ để châm ngòi cho vòng bạo lực mới. Trong khi đó, các cường quốc dù cố gắng, cũng khó duy trì sự hiện diện đủ lâu để giám sát và bảo đảm thực thi mọi điều khoản.

Thế nên, khi Trump viết những dòng trên Truth Social, dù giọng điệu đầy quyết đoán, ta vẫn thấy thấp thoáng một nỗi bất an. Ông hiểu rằng nếu Hamas tái diễn tấn công, Mỹ không thể khoanh tay; nhưng nếu Mỹ can thiệp sâu hơn, hòa bình lại càng xa vời.

Hòa bình Trung Đông, một lần nữa, vẫn đứng giữa ranh giới mỏng manh của hy vọng và ảo tưởng. Có vẻ thế giới đang lạc quan hơi vội vàng!

LÊ DIỄN ĐỨC 17.10.2025