Phó Đức An - Hãy đứng trên vai người khổng lồ

 

Elon Musk, một cái tên chói lọi trên hành tinh và là người mà lão phục sát đất.

Điều khiến Elon Musk trở nên lôi cuốn là ở chỗ tính cách của anh giống như nhiều nhân vật lãnh tụ hiển hách qua các thời đại, cũng tràn đầy đam mê, tràn đầy năng lượng, không ngại mạo hiểm và tạo nên những kỳ tích.

Nhân vật lớn phù hợp nhất với tính cách của anh có thể là Napoleon. Họ đều xuất thân từ một khu vực ngoài lề xã hội. Napoléon sinh ra trên đảo Corse khu vực nói tiếng Pháp, Elon Musk sinh ra ở Nam Phi, một nơi tràn đầy bạo lực nói tiếng Anh. Anh đã từng bị bắt nạt khi còn trẻ vì thể trạng thấp và gầy.

Nhưng sau khi đi đến trung tâm thế giới Hoa Kỳ, anh đã khiến cả thế giới chấn động bằng thực lực của mình, anh nổi bật với tư duy khoa học kỹ thuật khắt khe và lối chấp hành công việc bằng quả đấm thép. Anh như một cao thủ pháo binh thành thạo Vi tích phân, một phù thủy tái cấu trúc quy trình vật lý thiên tài, đồng thời anh cũng là một tên bạo chúa bách vô cấm kỵ, máu lạnh và cực kỳ ngang tàng.

Nhưng dù là Old Guard những chiến binh kỳ cựu của Đội Cận vệ Hoàng gia của Hoàng đế Napoleon hay nhân viên của SpaceX, Tesla, họ vẫn đầy ngưỡng mộ và sẵn sàng đi theo “Hoàng đế” của mình không ngừng nghỉ từ chiến trường cuối cùng đến hố đau tiếp theo. Tại sao?

Bởi vì Musk, giống như Napoleon, có thể dẫn dắt họ từ chiến thắng này đến chiến thắng khác.

Nếu Friedrich Nietzsche được tái sinh, ông có thể dành tặng từ "Übermensch" (Siêu nhân) cho Musk, bởi vì ông là hiện thân của Zeitgeist (Hệ tư tưởng của thời đại) bất chấp quy ước và siêu phàm xuất chúng hơn những người khác.

Musk lần lượt đi qua những hành trình khởi nghiệp thành công. Và đem những trải nghiệm huyền thoại của mình cho mọi người thấy rằng nếu một người cực kỳ thông minh, chỉ ra vấn đề, không sợ trở ngại và hoàn thành công việc, anh ta có thể như một cơn lốc xoáy vào bất kỳ một ngành nghề sáo rỗng cũ kỹ hủ bại nào đó và tạo ra những thay đổi đáng kinh ngạc.

Sau khi nhìn vào thói quen hàng ngày của Musk là "di chuyển nhanh và phá vỡ mọi thứ" (Move fast and break things), lão không thể không nghĩ đến câu nói nổi tiếng của Richard Feynman - "Vật lý đối với toán học cũng giống như tình dục đối với thủ dâm" (Physics is to math what sex is to masturbation).

Nếu “Sùng bái kẻ mạnh” là một tôn giáo thì Musk chính là “hiện thân” của tôn giáo này. Sự sát thương của tôn giáo này nguy hiểm với đàn ông hơn là phụ nữ, và nó đủ để triệu tập một đội quân vì một ý tưởng của Iron Man (Người sắt) mà không hề do dự lao vào biển lửa để thực hành, ngay cả khi "Hoàng đế" của họ không ngần ngại coi họ như xác pháo.

Trong bối cảnh ngày nay, Musk còn có một đặc điểm bắt mắt khác: Anh là một thằng đàn ông thẳng thắn sắt đá. Bởi vậy, anh ta chơi game suốt đêm, có gu thẩm mỹ 100 % nam giới, ngưỡng mộ công trình sư văn hóa, coi thường tuyên truyền tiếp thị, " trang trí" văn hóa doanh nghiệp bề mặt và mọi hoạt động làm cản trở hoạt động kinh doanh.

Là một người đàn ông thẳng thắn, từ ​​tận đáy lòng anh chỉ tin vào khoa học và coi thường mọi "cấu trúc xã hội" phi vật lý. Anh từ bỏ hoàn toàn trạng thái yên tâm ăn lương trọn đời rồi hưởng hưu trí của công ty lớn.

Điều này được thể hiện một cách sống động nhất qua sự chuyển đổi thô bạo của anh khi tiếp quản Twitter và xé nó thành từng mảnh, độ thú vị cũng ngang tầm với câu nói của John Galt ở cuối tiểu thuyết "Atlas Shrugged". Ở điểm này, Musk giống như sự hợp nhất của John Galt và Hank Rearden trong "Atlas Shrugged". Vừa phát triển công nghệ tiên tiến nhất ở thung lũng bí mật như tiền nhân, đồng thời hợp tác với hậu thế cùng đấu tranh chống lại những "ký sinh trùng", đúng đắn về mặt chính trị trong hiện thực cuộc sống.

Nhiều người ngày càng cảm thấy phẫn nộ về câu chuyện của phái tự do hiện tại của Mỹ đã chân thành hoan nghênh một kẻ to mồm cứng rắn và cao ngạo như vậy đứng ra sửa sai, và được nhìn thấy một anh hùng cao bồi Mỹ với tinh thần thực sự của chủ nghĩa tư bản nguyên thủy sẽ trông như thế nào.

Là một người không sinh ra ở Mỹ, tại sao Musk lại trở nên như vậy?

Tính cách quái đản xuất phát từ sự phản ánh của những trải nghiệm thời thơ ấu.

Cuộc sống giống như một chuỗi Markov. Trong toán học, chuỗi Markov là một quá trình ngẫu nhiên mô tả một dãy các biến cố khả dĩ trong đó xác suất của mỗi biến cố chỉ phụ thuộc vào trạng thái của biến cố trước đó. Tương lai của bạn phụ thuộc vào những gì bạn đang làm vào lúc này, mọi quyết định của bạn đều mở ra cánh cửa dẫn đến con đường tiếp theo và tiêu diệt khả năng có thể của một lối sống khác.

Theo nghĩa này, Musk mà chúng ta thấy ngày nay là người duy nhất cuối cùng được dẫn dắt bởi một loạt trải nghiệm trong cuộc đời mình.

Và tất cả những điều này có thể bắt nguồn từ những gien chảy trong máu anh. Điều can đảm nhất của Walter Isaacson là anh ta đã viết và tiết lộ lịch sử gia đình Musk, bất chấp sự phản đối của Musk. Trải nghiệm truyền kỳ của mẹ Musk thì không cần nói thêm, thú vị hơn là gien phiêu lưu mạo hiểm của gia tộc mẹ Musk. Nó gần giống với của nhà thơ Nam tước Byron, tứ hải là nhà, ngựa không ngừng vó. Đam mê tất cả các hoạt động có tính rủi ro cao như bảo trì cơ khí, khám phá sa mạc và bay bằng cánh quạt. Việc Musk cực kỳ ưa thích mạo hiểm và việc theo đuổi cuộc sống đầy kịch tính và đầy sóng gió như cơn nghiện ma túy của anh, có thể xuất phát từ di sản thực sự của gia tộc mẹ anh.

Trong cuốn sách, Isaacson tránh đề cập đến việc ông nội của Musk là một nhà hoạt động xã hội phân biệt chủng tộc nổi tiếng ở Nam Phi, còn người cha vô lại của Musk không chỉ cung cấp gien và môi trường học tập cho công trình sư mà còn mang đến cho chàng trai trẻ Musk một tuổi thơ cay nghiệt, lạnh lùng và hà khắc. Bị bắt nạt ở trường và hành hạ bạo lực bằng lời nói trong gia đình.

Một số người sẽ nói rằng Musk đã thừa hưởng hội chứng Asperger, đó là lý do tại sao anh ta rất lạnh lùng, vô cảm, tính tình quái dị, hành vi không hợp thường tình. Nhưng sau khi đọc “Tiểu sử Elon Musk”, lão càng tin rằng đây là một phản ứng cấp bách bảo vệ khỏi cái bóng thời thơ ấu của anh ta.

Có thể chàng trai trẻ Musk từng có khả năng đồng cảm với người khác nhưng nó đã bị người cha khủng khiếp của anh đập nát thành từng mảnh.

Bước ngoặt của số phận là anh di cư sang Mỹ năm 17 tuổi.

Như các bậc tiền bối đã nói, vận mệnh của một con người tất nhiên phải phụ thuộc vào sức mạnh bản thân, nhưng cũng phải xét đến quá trình lịch sử. “Tôi” là tổng thể quá khứ của chính tôi và là sự phản ánh của toàn bộ môi trường xung quanh tôi. Môi trường cực kỳ khoan dung trong thiên niên kỷ này và cơ hội ngàn năm có một của bong bóng Internet đã cho Musk đủ chỗ để thử sai, cho phép tài năng của anh được tự do thể hiện.

Có thể có 1.000 Musk phá sản trong vũ trụ song song, nhưng nhờ điều này mà chúng ta có được “Người Sắt” cực kỳ thành công trên bản vị này.

Khi đọc cuốn sách này, lão rất ngạc nhiên khi có rất nhiều khoảnh khắc Musk phải đối mặt với những tình huống nguy kịch chết người. Chỉ cần người xung quanh búng một ngón tay, không hề có ác ý hay thậm chí chỉ là một cái nhìn lạnh lùng cũng có thể khiến anh phải chịu số phận vạn kiếp bất phục. Nhưng điều này đã không xảy ra, thay vào đó mọi người dường như khoan dung một cách bất thường với hậu quả của những hành vi sai trái của anh ta. Trong trường hợp xấu nhất, Musk đơn giản bị đuổi khỏi công ty của chính mình và thậm chí còn giữ được vị trí cố vấn. Anh thực sự đã có mối hận thù với thứ chết tiệt này hơn mười năm.

Hãy tưởng tượng một người có khả năng và tính cách như Musk sẽ trông như thế nào, nếu anh ta ra mắt trong một xã hội nơi những người sáng lập cực kỳ ngại rủi ro, những người sáng lập phải ký thỏa thuận đánh đố cá nhân và đầu tư sản nghiệp có điều khoản bảo đảm vốn. Có thể thấy trước rằng SpaceX, Tesla hay bất kỳ công ty sáng tạo nào của Musk đều không có cơ sở để tồn tại. Bởi vì Musk, thông minh như vậy, biết rất rõ nếu mình làm những việc xúc phạm người khác thì kết quả tốt nhất là cúi đầu nhận tội, hậu quả ở giữa là mọi người sẽ bị tống khứ ra đi và tiền thì ở lại.

Câu nói nổi tiếng của Musk là "Chúng tôi không muốn loại bỏ mọi rủi ro trong thiết kế, nếu không chúng tôi sẽ chẳng làm nên trò trống nào".

Trong lần phóng phi thuyền mới nhất, sau khi anh và các cấp dưới của mình đã giải quyết các yêu cầu pháp lý khác nhau từ chính phủ liên bang và tiểu bang, anh than thở: “Đây là cách nền văn minh suy tàn, bởi vì họ từ bỏ việc chấp nhận mạo hiểm. Khi họ từ bỏ chấp nhận mạo hiểm, các động mạch của nền văn minh sẽ xơ cứng. Mỗi năm, ngày càng có ít người làm ăn dám đương đầu với mạo hiểm, và ngày càng có nhiều trọng tài dùng môi huýt còi." Có lẽ không chỉ những nền văn minh đang suy tàn mới gặp phải những vấn đề như vậy

Người bình thường không muốn làm Elon Musk: Thành công không có nghĩa là hạnh phúc

Trong cuốn sách của Isaacson, nhiều người từng làm việc với Musk có những cảm xúc lẫn lộn về anh - họ ghét "con quỷ" coi người khác như công cụ và hy sinh người khác không chút hối hận để đạt được mục tiêu của mình một cách máu lạnh. Nhưng cũng thừa nhận rằng chỉ có loại người này mới có thể làm được điều đó. Người ta có thể kéo mọi thứ ra khỏi vũng lầy, dọn dẹp chúng, kéo chúng trở lại đường đi và sau đó chạy hết chặng đường. Khi làm việc với anh, nhiều người đã được truyền cảm hứng để đạt đến đỉnh cao sự nghiệp và đạt được những mục tiêu siêu phàm mà họ chưa bao giờ ngờ tới.

Tất nhiên, cuối cùng Musk là người duy nhất còn lại nhận được giải thưởng. Thành tích của một vị tướng là vô giá trị, còn những người khác thì bị Musk ép thành cặn bã và đuổi ra ngoài.

Không giống như nhiều người giàu khác ở Thung lũng Silicon, những kẻ đó sẽ giả vờ quan tâm đến mọi người, nhưng thực chất họ chỉ quan tâm đến tiền của chính mình, bởi lý trí mách bảo họ rằng đối xử tốt với người khác sẽ có lợi cho bản thân hơn. Elon Musk thì hoàn toàn ngược lại, bề ngoài thì xem ra anh không hề quan tâm đến bất kỳ ai xung quanh mình.

Nhưng bản chất của anh không chống lại con người, anh thực sự yêu thương nhân loại và lo lắng cho tương lai của nhân loại. Đây là mạch logic nhất quán trong nhiều dự án của anh, từ SpaceX, Tesla đến X và AI. Anh không thể yêu ai vì những người khác quá yếu đuối để anh có thể chịu đựng được.

Hơn nữa, anh thực sự không biết cách cảm nhận cảm xúc của người khác. Koni Gossman, một nhân viên thời kỳ đầu của SpaceX, từng nhận xét rằng “Anh ấy không thể hồi tưởng lại quá khứ với các đồng nghiệp cũ, và anh ấy cũng không giỏi đồng cảm với mọi người về mặt này”.

Một ví dụ điển hình, là một người mọt sách thuần túy, anh luôn tham gia các bữa tiệc trả tiền khi còn học đại học, mặc dù cuối cùng anh luôn là "người pha chế rượu", người thức và đưa người khác đi taxi về nhà. Ngay cả khi đã giàu có, anh vẫn thích cảm giác được vây quanh bởi những bữa tiệc, đồng thời cũng rất thích tham gia vào các hoạt động thú vị, nhưng anh luôn nhanh chóng rơi vào trạng thái rút lui. Như các bạn cùng lớp đại học của anh đã nói: “Giống như những người ngoài hành tinh quan sát trái đất và nghiên cứu hành vi xã hội của con người một cách hết sức quan tâm.”

Bạn không muốn trở thành Elon Musk, đó không phải là một cuộc sống tuyệt vời. Anh ta là một người tàn nhẫn với người khác, nhưng thậm chí còn tàn nhẫn hơn với chính mình. Bạn có cảm giác như anh ấy đang bị bóc lột một cách tàn nhẫn tại nơi làm việc và anh chỉ tức giận vì bạn không có ngưỡng chịu đựng nỗi đau cao như anh ấy. Bạn có cảm giác rằng anh ta nhẫn tâm khi tương tác với mọi người, rằng anh ta không lý giải tại sao cảm xúc cần phải được xem xét trong công việc, nó không bao giờ là một biến số vật lý.

Mặc dù “Phú khả địch quốc” cực kỳ giàu có như một quốc gia, nhưng anh đã được chính mình đào tạo thành một cỗ máy kinh doanh hiệu quả. Giống như chiếc McLaren mà anh đã sửa đổi sau lần khởi nghiệp kinh doanh đầu tiên, chỉ một cú va chạm mới có thể khiến động cơ gần mất kiểm soát của nó ngừng hoạt động. Musk cuối cùng đã nhấn ga khiến chiếc xe vỡ tan tành, khiến người sáng lập Paypal Peter Thiel đang ở trong xe phải sợ hãi kinh hoàng.

Mặc dù đã có nhiều mối luyến ái kích liệt nhưng Justine, vợ và bạn cùng lớp đại học, người đã theo dõi Musk bắt đầu sự nghiệp, có sự hiểu biết sâu sắc nhất về anh. Sau khi ly hôn với Musk, Justine từng viết:

‘’Thành công tột độ đòi hỏi tính cách cực đoan, điều này sẽ phải trả giá bằng những khía cạnh khác. Thành công tột độ cũng khác với những gì bạn nghĩ là 'thành công'. Bạn không cần phải giống Richard hay Elon để có được một cuộc sống giàu có và ưu việt. Xác suất hạnh phúc của bạn cao hơn xác suất thành công của bạn. "

"Nhưng nếu bạn có nhân cách tối thượng, bạn phải là chính mình. Hạnh phúc không còn là mục tiêu quan trọng nhất trong cuộc đời đối với bạn. Những người này thường lạc lõng với xã hội và họ luôn ép mình phải trải nghiệm thế giới một cách phi thường: Hãy tìm kiếm những chiến lược sinh tồn khác thường và khi chúng lớn lên hãy tìm cách áp dụng những chiến lược này vào những thứ khác để tạo ra những lợi thế riêng cho bản thân, sáng tạo ưu thế độc đáo cho riêng mình. Tư duy của họ khác với mọi người, thường dùng con mắt khác lạ nhìn sự việc, đào bới những sáng kiến lạ lùng. Nhưng người ta thường cho rằng họ là những kẻ lập dị…”

Họ khác với mọi người. Họ mắc chướng ngại khi đọc, tự kỷ hoặc rối loạn tăng động, giảm chú ý (ADHD). Họ là những hình vuông trong một lỗ tròn, họ mạo phạm, tranh cãi, lật đổ bàn chơi bài và giơ ngón tay giữa vào các quy tắc và quy định. Nhưng họ sẽ luôn tìm ra chiến lược sinh tồn, biến những điểm yếu này thành lợi thế và hình thành mối quan hệ hợp tác với những người xuất sắc trong các lĩnh vực khác...

Trên thực tế, họ khó có thể đọc được những dòng chữ này vì họ có nhiều việc quan trọng phải làm trong cuộc sống hơn là vân du trên mạng Internet. Internet là một trò chơi lãng phí thời gian để lại cho những người bình thường như chúng ta, và họ không vui khi tận hưởng nó vì họ biết thời gian của mình quý giá như thế nào.

Các bạn đa số đều sống bên những người bình thường. Một khi xuất hiện một tay có tư tưởng và hành động lập dị sẽ thấy khó tiếp nhận. Nhưng rất có thể đó là một người sinh ra từ gien của người ngoài hành tinh. Anh ta sẽ đem đến cho trái đất này sự sáng tạo bất ngờ để cuộc sống của chúng ta thêm phong phú. Như sự xuất hiện của lão đã làm đảo lộn tư duy của các bạn về văn học, về tình bạn, về sự linh thiêng trong cõi ta bà và nhiều thú vị khác. Mọi cái đều không có gì ghê gớm, các bạn đều làm được! Văn học viết từ trong tim các bạn, tình yêu từ trong tim các bạn, mọi sự sáng tạo đều từ trong tim. Hy vọng các bạn trẻ sẽ học được ít nhiều từ thái độ làm việc và đối nhân xử thế của những người bị cho là lập dị.

Thanks all of you !

PHÓ ĐỨC AN 03.04.2024