Phúc Lai - Nhận xét về thông tin hóng được sau ngày thứ 299 của cuộc chiến tranh Nga-Ukraine (19/12/2022)

 

Vậy là cuộc chiến tranh do Putox phát động chống Ukraine đã được 300 ngày. Và cũng “vậy là” sẽ chỉ còn 65 ngày nữa nó sẽ tròn một năm.

Về tin chiến sự, các diễn biến không có nhiều, chỉ có một số điểm đáng chú ý:

1. Điểm tin chiến sự

• Nga tiếp tục bắn phá các khu dân cư vùng đông bắc Ukraine, thuộc Chernihiv và Sumy.

• Ngoài ra có một tin đáng chú ý khác là “Trong ngày qua, các đơn vị của Lực lượng Phòng vệ Ukraine đã đẩy lùi các cuộc tấn công của quân chiếm đóng tại các khu vực dân cư Verkhnyokamianske, Pidhorodne, Bakhmut, Opytne, Kurdyumivka, Krasnohorivka...”

Bình loạn : Trên các diễn đàn của người Nga họ nói với nhau về việc quân Nga bắn vào các vị trí của quân Ukraine bố phòng sau biên giới hai nước bằng pháo binh. Còn trong bản tin của Bộ Tổng tham mưu Ukraine thì cụ thể hơn: bắn bằng pháo binh và nhiều nơi bị bắn bằng súng cối.

Theo cá nhân tui nhận thấy thì ngay người Nga cũng thừa nhận rằng họ không đủ lực lượng pháo binh để bố trí trên toàn tuyến mặt trận từ bắc xuống nam, nên ở khu vực Chernihiv và Sumy phần lớn quân Ukraine bị bắn bằng súng cối. Để hình dung, chúng ta cùng nắm được thông tin rằng quân Nga dùng bổ sung vào thiếu hụt pháo binh bằng súng cối lớn nhất là cỡ cấp trung đoàn. Thường thì họ sử dụng súng cối 120 mm với tầm bắn dưới 6 ki-lô-mét.

Như vậy trước mắt người Nga duy trì hoạt động quấy phá qua lại hai bên giới tuyến, còn khả năng tấn công ở khu vực này... xin để hậu xét.

Trên đây có địa anh Opytne, xin để đến đoạn sau tui viết.

2. Gần 5 tháng trận đánh chiếm Bakhmut

Trong những ngày gần đây mọi diễn biến của cuộc chiến tranh vẫn tập trung ở khu vực xung quanh Bakhmut, và hình như chỉ ở đó quân Nga mới tấn công có chút kết quả. Thực ra tính từ hồi cuối tháng Bảy đến thời điểm này quân Nga đã tấn công Bakhmut đến... 5 tháng, mà vẫn chưa chiếm được thành phố.

Thành phố Bakhmut hay còn tên khác là Artemivsk được gọi là “thành phố” nhưng có diện tích 41 ki-lô-mét vuông, đúng bằng một nửa diện tích thành phố Bắc Ninh của chúng ta. Thành phố được chia làm hai nửa đông tây hai bên trục đường T-0513, nửa phía tây hơi nhỉnh hơn nửa phía đông một chút.

Sở dĩ nó quan trọng – là khi bước vào “giai đoạn hai” của cuộc chiến – “Trận đánh giành Donbas” đây là nơi tập trung nhiều quân của phía Ukraine, và cũng là nơi đặt Sở chỉ huy tiền phương của các lực lượng vũ trang Ukraine ở mặt trận phía đông. Từ đây quân Ukraine tổ chức phòng ngự của cặp thành phố Lysychansk và Serevedonetsk và cả hướng Horlivka ở phía nam của nó.

Có thể nói Bakhmut là mục tiêu tiếp theo của quân Nga sau khi chiếm Lysychansk. Nếu đo trên bản đồ từ mép thành phố Lysychansk đến trung tâm Bakhmut là non 42 ki-lô-mét theo đường chim bay. Đến thời điểm trước tháng Mười Hai 2022, quân Nga tuyên bố chiếm được phía đông thành phố, tức là tiến đến trục đường T-0513, mà trong thành phố nó có tên là phố Nezalezhnosti. Về thông tin này, Bộ Tổng tham mưu Ukraine từ ngày 14 tháng Tám (cách đây hơn 4 tháng) đã thông báo quân Nga giành được một số kết quả, nhưng không cho biết cụ thể.

Theo tin tức ngày 19 tháng Mười Hai thì mặc dù làm chủ vùng đông nam thành phố nhưng Opytne thì quân Nga vẫn không chiếm được, do đó nó như một con dao kề vào mạng sườn quân Nga ở đây. Mặc dù tổn thất, nhưng quân Ukraine không bỏ vị trí và chắc chắn sẽ không bỏ, vì lực lượng ở đây thường xuyên được bổ sung.

Khoảng 5 ngày trước, tức là cỡ 15 tháng Mười Hai có một bài phân tích của chuyên gia quân sự phương Tây nào đó của phương Tây cho rằng việc nỗ lực chiếm Bakhmut của quân Nga không phải đơn thuần là một mục tiêu vô nghĩa có tính biểu tượng, mà nó nhằm đảm bảo một hành lang tiếp tế cho chiến trường miền Nam khi cây cầu Kerch chắc chắn sẽ không thể được sửa xong trong mùa đông này. Tiếc là ông ta không nói rõ rằng tuyến đường đó là tuyến đường nào.   

Trong khi đó chúng ta vẫn biết được rằng sau ngày 28 tháng Năm khi Nga tuyên bố chiếm được thành phố Lyman, họ đã làm chủ và sử dụng được tuyến đường sắt Kupyansk-Lyman (với điều kiện phải sửa chữa vì nó bị phá khá nặng trong thời gian nội chiến miền đông Ukraine 2014 – 2022). Đến cuộc phản công của Ukraine tháng Chín năm nay lại cả Izyum, Kupyansk và sau đó là Lyman, làm cho tuyến đường sắt này lại nằm trong khu vực được giải phóng.

Có chuyên gia đánh giá việc Nga chiếm được Lyman hồi cuối tháng Năm đóng góp quan trọng vào việc sau đó họ chiếm được cặp hai thành phố Serevodonetsk và Lysychansk. Còn sau trận phản công của quân Ukraine vào tháng Chín, rồi quân Nga để mất Lyman vào tay quân Ukraine, các chuyên gia lại khẳng định những sự kiện này đẩy kế hoạch của Nga muốn chiếm toàn bộ Donbas, mà mục tiêu lớn tiếp theo là hai thành phố Slovyansk và Kramatorsk vào tình thế vô vọng.

Thực tế, Nga không có năng lực vận tải bằng đường bộ cho chiến trường. Một phần vì không đủ xe tải, và một phần là hạ tầng giao thông đường bộ của Donbas đã bị tàn phá nhiều – chưa nói đến mức độ phát triển của nó còn ở mức nào đó... khó đánh giá. Như vậy phải nó chính xác thì tuyến tiếp tế cho mặt trận Donbas quân Nga vẫn phải dùng đường sắt.

Tôi viết trên Facebook hôm 19 tháng Mười: Nga phải dùng tuyến đường sắt Voronezh – Zhuravka – Millerovo xa hơn rất nhiều để tiếp tế đến thành phố Luhansk.

Tình hình mặt trận ở đây tính đến 20 tháng Mười Hai 2022, quân Ukraine đã làm chủ nhiều điểm cắt đứt đoạn đường R-07 – R-66, vì thế Svatove luôn là điểm nóng chiến sự, các điểm nóng thường xuyên đổi chủ. Đến lúc này trục đường Kreminna (Kremenaya) – Svatove vẫn nằm trong tầm hỏa lực của người Ukraine. Nếu để quân Ukraine chiếm Svatove thì nó chỉ cách Starobilsk chưa đến 60 ki-lô-mét theo đường chim bay, coi như năng lực hậu cần cho quân Nga để tiến hành một kế hoạch tấn công mới chiếm trọn vẹn Donbas sẽ giảm chỉ còn khoảng một phần ba.

Dông dài về chuyện đường sắt để thấy rằng, ngoài con đường bộ R-07 – R-66 và tuyến đường sắt tuyến Troiske – Starobilsk (không thông suốt đến thành phố Luhansk) thì Nga chỉ còn tuyến Voronezh – Zhuravka – Millerovo xa hơn nhiều lần, và hiện nay cả đường bộ R-07 – R-66 và đường sắt Kupyansk – Lyman đều không còn phục vụ cho chiến trường của quân đội Nga được nữa.

Ngược lại trên bản đồ thì chúng ta thấy từ khi Lyman bị quân Ukraine tái chiếm, con đường duy nhất của quân Nga đến cặp hai thành phố Slovyansk và Kramatorsk là Bakhmut. Do vậy tôi không đồng ý với chuyên gia quân sự kia về ý kiến “Bakhmut có vị trí quan trọng để duy trì hành lang đường bộ nối Donbas với miền Nam Ukraine và Crimea.”

Ngoài lý do là để phát triển tiếp “chiến quả Serevodonetsk và Lysychansk” thì do cái tên Bakhmut gần đây nổi lên quá nhiều, càng làm cho nó giống như một biểu tượng.

Chiến đấu ở khu vực này lực lượng Ukraine chủ yếu là binh lính của Lữ đoàn 57, còn phía Nga thì chủ công thuộc về đội quân đánh thuê Wagner. Theo như tôi được biết, lính Wagner ở đây sẽ không bao giờ chiếm được thành phố, và qua gần 5 tháng họ cũng mới chỉ chiếm được khoảng 10 ki-lô-mét vuông, tức là 1/4 diện tích thành phố.

Nhưng cũng phải nói rằng Nga cũng có thể chiếm được Bakhmut nhưng chỉ khi người Ukraine quyết định bỏ nó lại cho Nga chiếm, để nhằm tới những mục tiêu lớn hơn.

3. Như trước đây đã có lần tui báo cáo các bác rằng “râm ran tin Nga sẽ tổng động viên một đợt nữa vào cỡ ngày từ 10 đến 15 tháng 12.”

Nhưng cuối cùng thì Nga vẫn chưa ban hành cái lệnh này. Hồi đó tui còn nhận xét rằng: có cảm giác đó là một chiến dịch rất lớn về thông tin, mà các hoạt động của nó cả về rộng và chiều sâu rất đáng kể. Chẳng hạn các thành viên mạng xã hội Nga kể về những cuộc gọi, những tin nhắn SMS vào điện thoại của nhiều công dân Nga, những người không có khả năng lên internet... tuyên truyền về một đợt động viên mới. Điều này gây tác động tâm lý (chủ yếu là hoang mang lo sợ) trong xã hội Nga.

Đúng như trước đây bác bộ trưởng Lê Hồng Anh dự đoán khoảng cuối năm lệnh cấm vận và trừng phạt sẽ phát tác, và nó diễn ra thật. Trong cái gọi là “thiếu thốn đủ đường” có các loại biệt dược cho người bị bệnh hiểm nghèo và một số thứ khác mà Nga chưa có phương án thay thế. Những thiếu thốn này làm cho những người Nga “chưa chết đói vì cấm vận” nhưng đã cảm thấy có những nguy hiểm cận kề.

Tuy vậy vẫn có những thông tin cho rằng Nga có thể động viên vào đầu năm 2023 cho một kế hoạch tấn công mới. Như thế chúng ta sẽ có vài câu hỏi để cùng tìm ra câu trả lời.

Câu hỏi 1. Nếu Nga tiếp tục tấn công vào chiến cục đông xuân 2023, thì sẽ là thế nào? Nếu họ vẫn đặt mục tiêu theo “chủ nghĩa tối đa” mà cho đến nay Putox vẫn tỏ ra trung thành với nó, thì Nga sẽ có các lựa chọn: (1) Chiếm trọn vẹn Donbas và giữ vùng chiếm được hiện hay của hai tỉnh Zaporizhzhia và Kherson, cố gắng chiếm lại vùng hữu ngạn Dnipro của tỉnh Kherson (2) Chiếm trọn vẹn Donbas và giữ vùng chiếm được hiện hay của hai tỉnh Zaporizhzhia và Kherson.

Câu hỏi 2. Họ sẽ động viên bao nhiêu? Tùy quy mô của mục tiêu đặt ra cho chiến dịch mới. Chẳng hạn trong cả hai lựa chọn của câu hỏi trên, Nga đều phải cần ít nhất 300.000 tay súng, và với tiêu chuẩn của Nga sẽ phải có tối thiểu 3 người phục vụ một tay súng, như vậy họ sẽ cần từ 1,2 đến 1,5 triệu quân.

Câu hỏi 3. Liệu họ có khả năng tái tấn công vào Kyiv như hồi đầu chiến tranh hay không? Câu trả lời là KHÔNG, hoặc nếu có thì phải đi hướng khác, chẳng hạn hướng Sumy và như vậy vẫn thiếu mũi phối hợp từ phía Bắc (Belarus) vào Kyiv. Hướng này có hạn chế là phải vượt qua đầm lầy trên những con đường độc đạo, nên lại có thể đi vào vết xe đổi hồi đầu chiến tranh.

4. Vậy họ có khả năng thực hiện một chiến dịch như vậy được nữa không?

Rất thấp. Forbes tính toán cho đến thời điểm này Nga đã tiêu tốn 82 tỉ đô-la cho cuộc chiến (nguồn Kyvi Inderpendent) – thực tế con số chắc chắn cao hơn nhiều lần vì Nga đã dùng rất nhiều đạn dược từ thời Liên Xô tồn kho. Nhưng con số kia chiếm tỉ trọng ¼ chi tiêu ngân sách, là một con số đã là kinh khủng, thì nếu bây giờ huy động thêm quân để thực hiện chiến dịch, là điều rất khó tưởng tượng ra được.

Theo tính toán của các chuyên gia quân sự nước ngoài, Nga Putox nếu muốn thắng theo chủ nghĩa tối đa, chẳng hạn đánh Donbas và giữ Zaporizhzhia và Kherson thôi (1), đã cần 200.000 quân cầm súng ở Donbas và 100.000 quân ở mặt trận phía nam. Muốn chắc thắng phải có gấp 5 lần số người phục vụ (1,5 triệu), còn 3 người phục vụ thì chắc chắn thua tiếp. Mà như thế thì:

- Không quản lý nổi với trình độ hiện nay của quân đội Nga. Do đó thực tế họ chắc chắn chỉ dùng được 3 người phục vụ 1 tay súng, là 1,2 triệu thay vì 1,8 triệu, và như vậy chắc chắn thua.

- Với kế hoạch đó ngoài phục hồi vài trăm nhà máy còn phải xây mới vài trăm nhà máy quốc phòng nữa. Ngoài ra để huấn luyện 200.000 quân mới họ phải có ít nhất 40.000 huấn luyện viên, điều với quân đội Nga hiện nay có lẽ là không tưởng.

Bất khả thi vì ngoài khó khăn về tiền còn công nghệ. Tác động của nó lên toàn bộ xã hội đặc biệt là về kinh tế rất lớn. Nước Nga hoàn toàn có thể sụp đổ vì một chuyến phiêu lưu điên rồ đến như vậy.

5. Nếu vẫn cố gắng tổ chức một chiến dịch như thế, họ sẽ thực hiện nó như thế nào?

Một chiến dịch cỡ lớn đến như thế (huy động khoảng xấp xỉ hai triệu người) cũng có nghĩa nó bao hàm nhiều trận đánh nhỏ hơn. Chẳng hạn, để chắc chắn chiếm được hai thành phố Slovyansk và Kramatorsk, họ lại phải tổ chức một mũi tấn công ở đông nam thành phố Kharkiv và một mũi ở tây bắc tỉnh Luhansk để chiếm lại Kupyansk và sau đó là Izyum. Nếu không có những hành động này thì việc chiếm hai thành phố Slovyansk và Kramatorsk cực kỳ khó khăn.

Thêm nữa, việc chiếm lại Lyman là chắc chắn phải được đặt ra, để khôi phục tuyến đường sắt Kypyansk-Lyman, nếu không thì quân Nga tiếp tục không có hậu cần cho chiến dịch mới. Trong khi đó hiện nay do các tuyến vận tải chủ yếu là đường sắt đang không đảm bảo, nên Nga đang cho thấy không có khả năng đánh lớn. Đó cũng là lý do tại sao chúng ta thấy họ có thể tấn công nhiều trong những ngày qua ở Dobas xung quanh Bakhmut, nhưng so với quy mô của quân đội thứ hai thế giới thì chỉ xứng đáng được gọi là những trận đánh lẻ tẻ.

6. Thử đoán mò

Hôm trước tui đưa thông tin về việc quân Nga sẽ sớm phải rút khỏi Tokmak và sau đó Melitopol sẽ nguy ngập, nhưng hôm nay vẫn chưa diễn ra. Tui cho rằng mình chỉ có thể đúng vào điểm đó, nhưng sau đó tình hình đã thay đổi. Trên các diễn đàn quân sự Nga mil-blogger nào cũng nhận ra, thì đó là một điều hiển nhiên rằng Melitopol có vị trí trở nên quan trọng như thế nào đối với toàn bộ thế trận của Nga. Ngay nhóm Igor Strelkov cũng cho rằng nếu để quân Ukraine chiếm Melitopol sau đó là Berdyansk, thì toàn bộ thế trận chiến tranh của Nga ở Ukraine sẽ sụp đổ.

Câu nhận xét đó đến chúng ta những người ngờ nghệch còn nhận ra, thì chuyên gia quân sự người ta nhận ra từ lâu. Do đó Surovikin đã ra lệnh tổ chức phòng thủ rất nghiêm túc ở khu vực chiến trường miền nam bất chấp những khó khăn, thay vì rút quân.

Thực tế mọi chuyện đang diễn ra như thế nào? Tại sao quân Ukraine vẫn chưa tấn công?

Các bác hẳn vẫn còn nhớ, hồi người Ukraine bắt đầu giam lỏng quân Nga ở vùng hữu ngạn (Kherson) đã có những thông tin rằng quân Ukraine bị thiệt hại nặng, chết và bị thương rất nhiều. Những thông tin đó là có thật, chứ không phải là không, nhưng tình trạng đó chỉ diễn ra trong vài ngày.

Lúc đầu, quân đội Ukraine định tấn công theo cách truyền thống của quân đội Xô-viết, điều đó đã đem lại tính tương đồng trong cách đánh nhau của hai bên (mất đi tính phi đối xứng). Thiết bị, vũ khí khí tài... được người Ukraine dùng để tấn công quân Nga cũng tương đồng (thực tế vũ khí phương Tây cung cấp không đủ để tấn công kiểu đó). Sau vài ngày tấn công thấy thiệt hại nặng, quân Ukraine dừng kiểu đánh đó lại (với quy mô của trận đánh cũng có thể được gọi là “ngay lập tức”).

Trong những ngày qua các nguồn tin Nga đều báo cáo rằng họ (quân Nga) đã pháo kích “gây thiệt hại nặng” cho rất nhiều vị trí của quân Ukraine ở khu vực Zaporizhzhia (khả năng cao là hướng Tokmak). Một nguồn tin còn viết cụ thể: theo quan sát, tình báo quân đội Nga đã phát hiện trong vài ngày qua có những cuộc chuyển quân lớn bên phía Ukraine, thậm chí vào các vị trí xuất phát. Do vậy Nga đã tiến hành pháo kích quy mô lớn vào rất nhiều vị trí đã bị lộ đó của người Ukraine.

Tuy nhiên, tình trạng bi quan vẫn không giấu nổi từ phía người Nga. Quá trình xây dựng các tuyến phòng thủ của quân Nga cả ở Zaporizhzhia và vũng tả ngạn Kherson, được mô tả là thảm hại. Đến đây chúng ta lại nói tiếp câu chuyện của công binh Nga: công cuộc cải tổ quân đội rõ ràng đã chưa với tới lực lượng này. Chúng ta đã nói về năng lực hạn chế trong làm đường phục vụ chiến tranh của họ, rồi đến khoảng tháng 12/2022 thì chẳng còn cầu phao... và bây giờ là không có khả năng xây dựng được tuyến phòng thủ.

Đó là lý do hiện nay quân đội Nga phải thuê (có trả tiền đàng hoàng) những nhân công địa phương và cả đưa từ Nga sang (chính xác là Crimea) để đào chiến hào chủ yếu bằng phương pháp thủ công. Đánh giá hiệu quả công việc, các chuyên gia quân sự Nga đã về hưu cho rằng chúng còn xa mới đạt tiêu chuẩn về: chiều dài tuyến chiến hào, chiều sâu thế trận phòng ngự và chất lượng của các công trình.

Nhưng, tại sao người Ukraine vẫn chưa tấn công? Không ai biết tại sao – nhưng có một ý kiến đáng chú ý là của thiếu tướng Ukraine (đã về hưu?) Serhiy Savchenko, nhà phân tích quân sự độc lập cho rằng cần hội đủ: (1) Máy bay để làm chủ bầu trời và tấn công mặt đất và (2) Xe bọc thép chở quân hạng nặng cho chiến dịch tấn công.  

Cho đến nay Ukraine đã nhận được nhiều xe bọc thép nhưng chủ yếu là hạng nhẹ, không phù hợp với mục đích tấn công trên chiến trường Ukraine. Vì thế thứ họ cần là các xe bọc thép của Liên Xô cũ – nguồn của chúng chắc chắn là phải từ trong kho được phục hồi và từ quân đội các nước Đông Âu nay là thành viên NATO. Cũng có thể có một số nhỏ xe bọc thép của Ukraine tự sản xuất, nhưng số lượng sẽ rất ít.

Quay lại với cách đánh, do Nga tăng cường cho phòng thủ ở khu vực, dẫn đến yêu cầu tiếp tục chiến thuật bào mòn, (chứ không phải là tấn công) cho đến khi nào xuất hiện cơ hội. Thực tế cho thấy với năng lực công binh như vậy thì thời điểm sớm muộn cho tấn công không quá quan trọng, vì chắc chắn Nga sẽ không thể kham được cả mấy tiêu chí: chiều dài, chiều sâu và chất lượng của thế trận phòng thủ. Trong thời gian họ chuẩn bị phòng thủ mà tiếp tục tàn phá hậu cần, thì họ vẫn cứ khó khăn như thường.

Các mục tiêu vẫn là Dzankoi ở eo đất Crimea, các căn cứ trên bán đảo và tất nhiên rất nhiều căn cứ trên phần bị chiếm của hai tỉnh Zaporizhzhia và Kherson. Các đòn đánh trước của người Ukraine có thể lại ở Donbas, cụ thể là Svatove theo hướng đến Starobilsk và từ Lyman, ngoài ra hai thành phố Lysychansk và Serevodonetsk cũng rất đáng quan tâm.

Có một thông tin nữa là từ vài tuần nay, người Ukraine đã bắn phá một cách rất hệ thống, bài bản và khoa học nhiều mục tiêu ở thành phố Donetsk. Tuy vậy hướng này dù có diễn biến chăng nữa, cũng không phải là hướng sẽ đem lại bước ngoặt của chiến tranh. Như trên đây, trong suốt bài này tui đã báo cáo các bác là do yếu kém về vận tải nên khi mất tuyến đường sắt Kupyansk- Lyman, quân Nga không còn tí khả năng nào cho chiến dịch Donbas, và như thế thì với người Ukraine cũng chỉ cần những trận đánh cục bộ ở đây là đủ.

Hướng chính vẫn sẽ là Tokmak – Melitopol – Berdyansk.

Hôm qua là ngày lực lượng phòng không Ukraine hạ 2 máy bay trực thăng của Nga, và đáng chú ý 1 trong 2 chiếc trực thăng đó là Mi-171Sh, phiên bản xuất khẩu của Mi-8MTSh và là phiên bản nâng cấp sâu của bản xuất khẩu Mi-17, được xác định là trực thăng vận tải vũ trang có khả năng tấn công mạnh mẽ và át chủ bài xuất khẩu của công nghiệp quốc phòng Nga. Điều này cho thấy Nga cũng đã thiếu thốn trực thăng lắm rồi. Còn ngày hôm kia thì Nga cho xuất kích 35 chiếc Shahed cả hai mẫu 131 và 136, và 30 chiếc trong số đó bị bắn rụng.

PHÚC LAI 20.12.2022