Nguyễn Văn Tuấn - Hội chứng Khuyết Cảm (Empathy Deficit Disorder)

Những hình ảnh về đại hội, lễ lạc diễn ra ở các thành phố, giữa lúc miền Trung đang trong tình trạng tang thương với hơn 30 người chết, rất nhất quán với hội chứng 'khuyết cảm' hay EDD.

Miền Trung lại gồng mình đối phó với một trận bão lịch sử. Nhiều người chết và mất tích. Ở xa quê nhìn những tấm hình thấy xé lòng nhưng chẳng giúp gì được hơn là âm thầm chia sẻ sự mất mát. Nhưng một điểm nổi bật là trong lúc miền Trung tang thương như vậy, mà các 'đại hội' vẫn diễn ra với đầy bông hoa cùng những nụ cười!

Đây không phải là lần đầu mà các lễ lạc diễn ra ở thị thành, giữa lúc miền Trung bị bão lụt với nhiều người chết.

Năm 2017, cũng tháng 10 này, cũng ngày này, một trận mưa lũ lớn làm cho 57 người thiệt mạng và hơn 30.000 căn nhà ngập nước ở miền Trung. Ngay lúc đó, báo chí đưa tin các vị lãnh đạo Nhà nước và đảng tươi cười tiếp cử tri, đi gặp doanh nhân, và có người đi thăm nước nào đó xa xôi chẳng có dính dáng gì đến Việt Nam. Không thấy ai trong họ đến tận nơi để ủy lạo hay an ủi nạn nhân của bão lụt. Thay vì đi ủy lạo nạn nhân, họ PR góp tiền cứu trợ.

Rồi năm nay, cũng tháng 10, cũng ngày này, miền Trung lại kinh qua một trận bão lớn. Cũng hàng mấy chục người chết, kể cả một nhóm sĩ quan đi cứu hộ, và hàng trăm người mất tích. Cũng hàng vạn căn nhà tan hoang. Xem ra, tác động của trận bão lần này còn nghiêm trọng hơn năm 2017.

Và, các vị lãnh đạo cũng vẫn "business as usual", bận họp hành đại hội, ban phát những huấn từ đẹp đẽ, và hân hoan trao và nhận những bó bông thấm thiết. Chẳng thấy ai ghé thăm những địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi trận bão.

Còn bên Tây thì sao? Biết rằng so sánh nào cũng khập khiễng, nhưng thiết nghĩ nên xem họ làm gì và hành xử ra sao.

Tháng 9 năm 2017, bang Texas (Mỹ) kinh qua một cơn bão Harvey kinh hoàng, với mức độ tàn phá khủng khiếp, hơn 40 người chết. Chánh quyền tuyên bố "State of Emergency" (tình trạng khẩn cấp) để dồn tài nguyên cho cứu trợ. Giới lãnh đạo, từ tổng thống (và phu nhân) đến thống đốc và dàn quan chức thấp cao liên tục có mặt ở vùng bị nạn để ủy lạo người dân.

Tổng thống Trump và phu nhân trong trang phục casual đến tận nơi thị sát tình hình, làm những động thái an ủi người dân (phục vụ bữa ăn cho họ, ủy lạo tinh thần) và tuyên bố gói cứu trợ. Vậy mà ông vẫn bị báo chí phê phán gay gắt là làm chưa đủ!

Ở Úc, tháng 1/2020 xảy ra vụ cháy rừng rất lớn ở Úc. Ông thủ tướng Morrison hủy bỏ các cuộc họp nội các, hủy bỏ chuyến công du Ấn Độ. Ông xuống tận nơi để ủy lạo người dân bị ảnh hưởng, nhưng họ nổi nóng và không chịu bắt tay ông. Họ nói ông vô cảm, và đáng lý ra ông phải xuống đó sớm hơn. Nhận xét trước thái độ này, ông thủ tướng nói "Người dân đang nổi giận, tôi hiểu điều đó. Tôi không trách họ". Theo sau là hàng loạt gói cứu trợ và hỗ trợ cho các gia đình bị ảnh hưởng bởi thiên tai.

Cách hành xử của những người cầm quyền cao cấp làm tôi liên tưởng đến hội chứng tâm lý có tên là "empathy deficit disorder" (EDD). Để hiểu chút ít về EDD cần phải phân biệt empathy (thấu cảm) và sympathy (thông cảm). Thông cảm là thấu hiểu sự đau khổ và nỗi niềm của người khác qua lăng kính của mình. Thấu cảm là cảm nhận và cảm xúc khi chúng ta bước ra khỏi cái tôi của mình và đặt nình vào cái thế giới của người khác. Do đó, EDD có thể xem là một hội chứng "khuyết cảm."

Những người với hội chứng khuyết cảm không cảm nhận được nỗi đau của người khác vì họ không có khả năng bước ra khỏi cái thế giới của họ. Một cách ngắn gọn, họ là những kẻ bàng quan. Họ có thể theo đuổi đam mê cá nhân và không thèm thấu hiểu nỗi khổ của người khác.

Hiểu như thế thì chúng ta có thể thấy rằng việc giới lãnh đạo tập trung vào công việc họp hội của họ trong khi miền Trung đang có 'quốc tang' rất nhất quán với hội chứng khuyết cảm vậy.

_____

Hình (từ trên xuống và trái sang phải): 1) Một đám tang ở miền Trung, nơi có hơn 30 người chết trong trận bão và hàng vạn người trong cảnh màn trời chiếu đất 2) Cảnh đại hội đảng địa phương 3) Cảnh ông Trump đang phục vụ bữa ăn cho nạn nhân bão Harvey năm 2017 4) Cảnh ông thủ tướng Úc đến thăm nạn nhân vụ cháy rừng đầu năm 2020, nhưng có người không chịu bắt tay ông (sau đó, ông nắm lấy tay của chị này như là một động thái cảm thông và bắt tay).

GS NGUYỄNVĂN TUẤN 16.10.2020