Lý Đợi - Một tình thế mới của kiểm duyệt

Phim “Ròm” của Trần Thanh Huy (nghệ danh trước đây: Trần Dũng Thanh Huy) vừa được xướng tên ở hạng mục New Currents tại Liên hoan phim Busan 2019 cùng với phim “Haifa Street” của Mohanad Hayal, do hai nước Iraq/Qatar đồng sản xuất. Đây là hạng mục danh giá bậc nhất của Liên hoan Phim (LHP) Busan.

Điểm chung của hai phim này là cùng nói chuyện đường phố, với những trần trụi, khốc liệt và phi lý.

Như vậy là sau hơn 20 năm của LHP Busan, một phim Việt mới có cơ hội bước lên bục cao nhất, trong tình thế… rất éo le.

Chuyện như sau: Do chưa được cấp phép phổ biến tại Việt Nam nên Cục Điện ảnh yêu cầu phía nhà sản xuất phải có đơn xin rút phim “Ròm” khỏi hạng mục tranh giải. Nhưng LHP Busan có tôn chỉ và tôn nghiêm, họ nhận đơn nhưng không chịu nghe lời năn nỉ từ Việt Nam.

Chúng ta hay nói “nhập gia tùy tục”, nên các phim chiếu tại Việt Nam phải chịu sự kiểm duyệt và cắt xén. Thế nhưng chúng ta lại không chịu “nhập gia” và “tùy tục” Hàn Quốc, đất nước đã bỏ kiểm duyệt từ hơn 20 năm trước. Thậm chí an ninh quốc gia Hàn Quốc lén theo dõi văn nghệ sĩ nhưng bại lộ, kết quả bị kiện ra tòa, nhiều lãnh đạo an ninh mất chức và vào tù.

Tất nhiên, sau khi được giải New Currents (Những trào lưu mới), “Ròm” và Trần Thanh Huy sẽ hứng chịu thêm những khó khăn tại quê nhà. Nhưng chắc chi sự thênh thang, cờ xí đã có ích cho sáng tạo.

Hãy noi gương “Xích lô” của Trần Anh Hùng, “Chuyện tử tế” của Trần Văn Thủy… mà dấn bước, chỉ cần một thời gian sau là lại vinh danh mà thôi.

Dù không có ý so sánh, nhưng hãy nhìn xa hơn một chút, những nghệ sĩ trong Nhân văn - Giai phẩm từng bị xem là kẻ thù số một của chế độ, giờ cũng được vinh danh gần hết đó thôi. Nhiều người được đặt cả tên đường, tên trường học, vài tác phẩm được công nhận Bảo vật quốc gia.

Tất nhiên làm nghệ thuật thì không nên ngóng đến những điều này, mà hãy đấu tranh để được tự do sáng tạo nhất có thể.

Không có tự do sáng tạo và tự do biểu đạt thì đừng bao giờ mơ tưởng tới nghệ thuật đích thực, tác phẩm đỉnh cao.

“Làm cho người dân được tự do là mục tiêu của nghệ thuật, vì thế, đối với tôi, nghệ thuật là khoa học của tự do” - Joeph Beuys.

LÝ ĐỢI 12.10.2019