Bắc Kinh trừng phạt Mông Cổ vì tiếp Đạt Lai Lạt Ma

Đạt Lai Lạt Ma tại Ulan Bator ngày 19/11/2016.

(Le Figaro 22/12/2016) Trung Quốc áp đặt các sắc thuế mới để trừng phạt Ulan-Bator về « tội » đã tiếp đón Đạt Lai Lạt Ma. Dưới áp lực, Ulan-Bator hôm 20/12 đành phải khom lưng, hứa hẹn sẽ không bao giờ tiếp Đạt Lai Lạt Ma nữa. Một phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc hách dịch tuyên bố : « Chúng tôi hy vọng Mông Cổ đã rút ra được bài học qua vụ này ».

Trên bình nguyên màu hoàng thổ giá lạnh, khoảng một trăm xe tải có rờ-moọc phá vỡ sự im lặng của sa mạc Gobi. Những người tài xế lạnh cóng, chờ đợi nhiều tiếng đồng hồ để đến lượt mình vượt qua biên giới, với số hàng hóa là đồng hay than đá lấy từ lòng đất Mông Cổ. Cửa khẩu Gants Mods, ngõ vào Trung Quốc bỗng nhiên bị đóng. Những người lao động cực nhọc này là nạn nhân của cuộc chiến ngoại giao bàn tay sắt giữa Bắc Kinh và con cháu Thành Cát Tư Hãn, mà chủ đề tranh cãi là Đạt Lai Lạt Ma.

Từ cuối tháng 11, họ phải đóng một loại thuế mới 10 nhân dân tệ (1,38 euro) cho mỗi lần qua, và đến 10 đô la mỗi tấn đồng xuất xứ từ mỏ Oyou Tolgoi khổng lồ - biểu tượng của « phép lạ hầm mỏ » Mông Cổ, nay bị ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng nguyên liệu.

Việc tạm thời đóng các cửa khẩu, rồi đến áp đặt các sắc thuế mới nằm trong số các biện pháp do Trung Quốc đưa ra để trả đũa chuyến viếng thăm của nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng hồi tháng 11 tại Ulan-Bator – thủ đô của quốc gia du mục, nơi ngài được kính trọng như một nhà lãnh đạo tinh thần từ nhiều thế kỷ.

Emily Stromquist, chuyên gia của Eurasia Group giải thích : « Mông Cổ như trong lò lửa chính trị từ sau chuyến thăm này ». Bắc Kinh đã đóng băng các thương lượng về món vay 4,2 tỉ đô la – số tiền sống còn cho một đất nước đang nợ nần và có nguy cơ mất khả năng chi trả vào mùa xuân nếu không có gì tiến triển, theo cơ quan tư vấn trên.

Các nhà ngoại giao lo lắng tìm kiếm các chủ nợ thay thế, và đã kêu gọi sự giúp đỡ của New Delhi « nhằm tố cáo các biện pháp đơn phương của Trung Quốc đã gây ảnh hưởng lớn lao cho nhân dân chúng tôi trong mùa đông khắc nghiệt », theo đại sứ Mông Cổ, Gonchig Ganbold. Nhưng không có kết quả.

Mông Cổ, một trong những nền kinh tế năng động nhất thế giới cách đây vài năm, nhờ tài nguyên hầm mỏ phong phú, đã bị ảnh hưởng nặng do giá nguyên liệu lao dốc mạnh. Thêm vào đó, đồng đô la lên giá làm số nợ phải trả tăng cao. Bối cảnh này khiến người láng giềng và đối thủ lịch sử là Trung Quốc, nguồn tiêu thụ chính than đá từ Gobi, dễ dàng bắt chẹt.

Dưới áp lực, Ulan-Bator hôm 20/12 đành phải khom lưng, hứa hẹn sẽ không bao giờ tiếp Đạt Lai Lạt Ma nữa – qua phát biểu của ngoại trưởng Mông Cổ Tsend Munkh-Orgil, được nhật báo địa phương Unuudur dẫn lời. Một phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc hách dịch tuyên bố : « Chúng tôi hy vọng Mông Cổ đã rút ra được bài học qua vụ này ».

Đây là một thành công mới trong chính sách ngoại giao « chủ tâm đánh vào nồi cơm » của Trung Quốc - vốn đã từng làm áp lực trả đũa lên hàng xuất khẩu của Na Uy, chủ yếu lên mặt hàng cá hồi, sau khi giải Nobel hòa bình được trao cho nhà ly khai Lưu Hiểu Ba, và nay vừa nối lại quan hệ với Oslo sau sáu năm lạnh giá.

Loại vũ khí kinh tế này là món thuốc độc cho đất nước Mông Cổ nhỏ bé chỉ có 2,8 triệu dân, đã từng tiếp đón Đạt Lai Lạt Ma trên tám lần. Một cư dân mạng Vi Bác Trung Quốc đắc thắng viết : « Mông Cổ từ lâu thù địch với chúng ta, nhưng từ nay đã phải quỳ lạy trước đồng nhân dân tệ ».