Donald Trump đã tự đào mồ chôn mình như thế nào ?

Ông Donald Trump trong cuộc vận động tại Florida ngày 10/08/2016.

(L’Express 10/08/2016) Bị bỏ xa trong các cuộc thăm dò và sa lầy với những tranh cãi, tỉ phú địa ốc đang hết sức khó khăn. Đó là do tính cách gây chia rẽ của ông Trump, và một chiến dịch tranh cử « amateur » (nghiệp dư).

Chỉ vấp ngã tạm thời hay phải rời hẳn cuộc chơi ? Donald Trump, ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hòa đang đi xuống trong các cuộc thăm dò. Đại gia địa ốc chỉ được 41% người được hỏi có ý định bỏ phiếu cho ông, so với 51% đối với đối thủ Hillary Clinton, trong cuộc điều tra do NBC News công bố hôm thứ Hai 8/8. Một khoảng cách kỷ lục kể từ đầu chiến dịch tranh cử đến nay. Tuy cần phải thận trọng, vì cuộc bầu cử được quyết định ở 50 tiểu bang chứ không phải cấp liên bang, nhưng những con số này chứng tỏ các khó khăn đang nhân lên đối với ông Trump.

Công kích gia đình một sĩ quan theo đạo Hồi tử trận tại Irak, tranh cãi thường xuyên với những tên tuổi lớn của đảng Cộng Hòa, đe dọa bà Hillary Clinton…Mọi việc dường như đang tuột khỏi tầm tay ông Donald Trump, với những sự kiện gây sóng gió. Trước hết là do tính cách không ổn định. André Kaspi, nhà sử học chuyên nghiên cứu Hoa Kỳ nhận định : « Ông ấy không thể tự kiểm soát và không đủ điềm tĩnh để diễn đạt một cách chính thống ».

Trong một diễn đàn gay gắt đăng trên New York Times, 50 nhân vật Cộng Hòa hôm thứ Hai đả kích « thái độ quái đản » của ông Trump. Karen Bass, một dân biểu đảng Cộng Hòa còn đưa ra kiến nghị đòi phải kiểm tra tâm thần đối với ông Donald Trump.

Tự xua đi mất những cử tri ôn hòa

Nhân vật quá quắt này phù hợp với chiến lược tranh cử của ông ta. Donald Trump tự giới thiệu như phát ngôn viên của những người chống lại hệ thống, giải phóng khỏi đường hướng chính thống của giới tinh hoa Washington. Những phát biểu gây sốc của ông là cái sườn của chiến dịch, làm hài lòng giới cử tri Cộng Hòa là người Mỹ da trắng, đứng tuổi và có thu nhập khiêm tốn. Phương pháp này đã giúp ông chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng Hòa, nhưng lại có thể làm ông thất bại vào ngày 8/11 sắp tới.

Soufian Alsabbagh, chuyên gia về đảng Cộng Hòa giải thích : « Cuộc bầu cử sơ bộ thiếu vắng thành phần cơ bản. Trong cuộc tổng tuyển cử, những cử tri đứng giữa sẽ đóng vai trò đáng kể tại những swing state (các tiểu bang có thể nghiêng về những phe khác nhau trong mỗi cuộc bầu cử) ». André Kaspi tóm tắt : « Bầu cử sơ bộ nhắm đến cử tri Cộng Hòa, nhưng không nên quên cử tri độc lập, chiếm từ 40 đến 45% dân số Mỹ ». Khi lấy lòng giới cử tri của mình, Donald Trump mỗi lần phát biểu lại tự xua đi những công dân, có thể rơi vào tay của ứng cử viên ôn hòa Hillary Clinton.

Trump cho rằng chỉ cần có mạng xã hội là đủ để tranh cử

Nhà tỉ phú cũng phải trả giá cho một chiến dịch tranh cử thiếu tổ chức, gần như là amateur. Phe bà Clinton đã chi ra trên 52 triệu đô la cho những phút quảng cáo trên tivi, « vũ khí gièm pha hàng loạt », so với…0 đô la của phe đối thủ – theo NBCNews.

Soufian Alsabbagh nhấn mạnh : « Những spot trên truyền hình thường chiếm khoảng 60% ngân sách tranh cử. Trong các đợt Thế vận hội, tất cả người dân Mỹ đều ngồi trước tivi và kênh NBC tăng thêm 30% lượng quảng cáo. Người ta trông thấy bà Clinton, nhưng chẳng thấy ông Trump đâu ».

Tuy vậy nhà tỉ phú chẳng lấy làm phiền. Ông lấy tiền túi chi cho cuộc vận động sơ bộ. Và nếu ban đầu có gặp khó khăn trong việc gây quỹ, trong tháng Bảy Donald Trump đã thu thập được trên 80 triệu đô la, chủ yếu nhờ các mạnh thường quân nho nhỏ.

Ê-kíp vận động tranh cử ít ỏi của ông Trump không thể so sánh nổi với cỗ máy chiến tranh của phe Dân Chủ. Bộ sậu của bà Hillary Clinton vào tháng Sáu đã có gần 700 người làm việc toàn thời gian, so với bên ông Donald Trump chỉ có 70 người – theo Politico. Mọi người đều biết là nhà tỉ phú tin rằng cuộc tranh cử chỉ xoay quanh nhân vật chính là ông.

Soufian Alsabbagh nhận xét : « Ông Trump cho rằng mạng xã hội và Twitter là đã đủ ». André Kaspi nói thêm : « Donald Trump thách thức với một dạng chiến dịch tranh cử khác bên ngoài đảng, theo một phương thức mới ».

Nhưng thực tế lại phức tạp hơn : tất cả những ứng cử viên cho chức vụ cao nhất cần phải dựa vào mạng lưới mạnh mẽ tại chỗ ở những swing state, tức 11 tiểu bang có thể « nghiêng ngả ». Hồi năm 2008, ông Obama đã phải cho gõ cửa từng nhà. Nhưng đối với ông Trump thì không hề có « cơ sở cách mạng ». Ông không ý thức được tầm quan trọng của ground game. Soufian Alsabbagh cho biết : « Tuy nhiên công việc này rất căn cơ. Tại Mỹ không giống với ở Pháp, chẳng hạn việc mướn những chiếc xe buýt đưa đón để thúc đẩy người dân tham gia bầu cử được coi là hợp pháp. Như vậy cần có bộ máy tại chỗ để hỗ trợ ».

Đang dậm chân tại chỗ trong một chiến dịch có vẻ là con đường thập giá, ông Donald Trump liệu sẽ bị đè bẹp vào tháng 11 tới chăng ? Chưa hẳn. Bản đồ cử tri Hoa Kỳ cho thấy đời sống chính trị nước Mỹ rất phân cực. Ứng viên tuổi bảy mươi này có thể thắng tại các tiểu bang từ trước đến nay luôn bầu cho đảng Cộng Hòa như Alabama hay Nam Carolina. Nhưng hy vọng đặt chân được vào Tòa Bạch Ốc mỗi ngày lại thêm xa vời.