Diễu hành ngày 30/04/2015 ở Saigon. |
Trong khi Việt Nam kỷ niệm bốn mươi năm « giải
phóng » vào ngày thứ Năm 30 tháng Tư, thủ đô kinh tế của nước này rất có
thể trở thành một trung tâm kinh doanh quan trọng của Đông Nam Á.
Các thủ tục hành chính rườm rà và những trở lực khác liên
quan đến kiểu cách chế độ hậu cộng sản, nỗi ám ảnh phải trấn áp những tiếng nói
bất đồng chính kiến, đã hẳn là có nguy cơ làm chậm đi sự tiến triển.
Xe cổ động ngày 30 tháng Tư tại Saigon. |
Một điều mỉa mai khác, sức sống của miền Nam Việt Nam doanh thương
mà trái tim từ lâu nghiêng về « business » là lý do khiến nhiều Việt
kiều trở về - những người đã bỏ đất nước ra đi sau khi phe cộng sản chiến
thắng, thường là « boat people ». Luồng người quay về không giảm
bớt : năm 2014, trong số 750.000 người Việt hải ngoại trở về từ châu Âu
hay Hoa Kỳ - một số chỉ đi theo tour du lịch ngắn ngày - « đa số đến Thành phố Hồ Chí Minh. Và nếu thành phố tiếp tục phát
triển, cũng là nhờ họ ». Bà Lương
B ạch Vân, Chủ tịch Hội liên lạc người Việt Nam ở nước ngoài,
giải thích.
Bản thân bà cũng là Việt kiều hồi hương, và quá trình của bà
thuộc loại đặc biệt. Ít lâu sau khi chào đời, cha bà Vân bị lính Pháp giết năm
1946, vào thời kỳ đầu cuộc chiến tranh Đông Dương. Được người bà nuôi dưỡng, bà
sang Pháp năm 14 tuổi để sống cùng mẹ đang định cư tại Toulouse. Năm 1974, bà
bảo vệ luận án tiến sĩ về hóa học phân tử ở trường đại học Saclay, ngoại ô
Paris. Năm 1979, « người yêu nước không cộng sản » này về nước, cư
ngụ tại Saigon sau một thời gian sống ở Hà Nội – vào thời đó hết sức nghèo khổ.
Bà nói : « Với vai trò trưởng
phòng thí nghiệm chuyên xử lý hóa học chất bán dẫn, tôi cùng với chồng được ưu
tiên : sở hữu năm chiếc xe đạp ! Thời đó hết sức khó khăn, tôi tự hỏi
làm thế nào có thể trụ lại nổi ».
Miền Nam quê hương, được bà cho là mảnh đất « giàu sáng kiến » : « Người Saigon cởi mở hơn, họ chấp nhận
rủi ro ». Đặc tính này là một trong những yếu tố giải thích cho sự sôi
động của Saigon : « Ở miền Bắc,
người ta thận trọng hơn. Người Bắc có xu hướng nói đại loại như « Luật pháp
không cho phép điều đó », còn người
Nam nói « Để xem sẽ đi đến đâu, chúng ta trắc nghiệm xem giới
hạn như thế nào ».
Tất cả những điều này không ngăn trở người phụ nữ đã trở
thành Phó chủ tịch Mặt trận Tổ quốc - tổ
chức tập hợp tất cả các đoàn thể trong đó có cả đảng Cộng sản - chỉ trích sự
trễ nải khiến chính sách Đổi Mới kinh tế do phe cải cách đưa ra năm 1986 chậm
mang lại kết quả. Bà nói : « Bốn
mươi năm sau giải phóng, dù sao người ta cũng hy vọng đời sống sẽ tốt đẹp hơn.
Thế nhưng chúng tôi lại bị kẹt ở trình độ phát triển trung bình ».
Là một vùng không gian rộng lớn thường xuyên bị kẹt cứng bởi
những luồng xe gắn máy đủ loại, Thành phố Hồ Chí Minh được hiện đại hóa nhưng
phát triển theo đủ mọi hướng, chạm đến đường viền của « con rồng
nhỏ » - dòng sông uốn lượn dọc theo thành phố. Các khu dân cư ngoại ô sang
trọng như An Phú hay Thảo Điền, được xây dựng bằng vốn nước ngoài, đã mọc lên
trong những năm gần đây. Một kiểu thành phố ngoại vi dành cho những người Việt
giàu có và các cư dân ngoại quốc vốn luôn đông đảo.
Các tòa nhà mới mọc lên dọc theo sông Saigon. |
« Rốt cuộc thì
việc thống nhất cũng diễn ra suông sẻ » - đó là nhận định của Trí Dũng, một Việt kiều khác đã
hồi hương về Thành phố Hồ Chí Minh trong thập niên 90 sau hai thập kỷ sống tại
Nhật. Là người chủ trương bảo vệ môi trường, ông đã thành lập một trường kinh
doanh, nơi ông cố gắng giải thích rằng trong thực tiễn phát triển cần phải « coi trọng chất lượng hơn là số
lượng ». Điều mà ông tiếc nuối, là vẫn còn một « giấc mơ » ở Việt Nam. Ông nói : « Nhưng sức mạnh của chúng tôi, đó là tinh
thần thực tế. Sau chiến tranh, chúng tôi lại trở thành bạn bè với người Pháp và
người Mỹ. Và nếu nền văn hóa chúng tôi không mạnh mẽ như thế, chúng tôi không
thể nào thắng nổi cả hai… »
Trước lễ kỷ niệm một ngày, Tương Lai, vị giáo sư 80 tuổi đã
tiếp chúng tôi tại nhà. Sau khi cầm súng chống Pháp ở tuổi 14, nay ông trở
thành một trong những nhà xã hội học tên tuổi nhất của Việt Nam. Cả cuộc đời,
ông nghiên cứu chủ nghĩa mác-xít. Là người nhiệt thành với chủ trương cải cách,
ông đả kích một chế độ « độc
đoán và trấn áp ». Và ông cười khi dẫn ra một câu nói châm biếm không
chỉ dành cho người Việt : « Marx
là một vĩ nhân, nhưng không có ông ấy thì tốt hơn ! »
Đả kích người Mỹ
Buổi lễ kỷ niệm « giải phóng » Saigon hôm
thứ Năm 30 tháng Tư, là dịp để Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đả kích Hoa Kỳ « đã gây ra biết bao tội ác dã man,
biết bao đau thương, mất mát đối với đồng bào ta, đất nước ta ». Trước
đám đông tập hợp tại Thành phố Hồ Chí Minh, trước Hội trường Thống Nhất – bị
các xe tăng Bắc Việt tiến chiếm cách đây bốn mươi năm, ông cũng ca ngợi « lòng yêu nước nồng nàn » đã
dẫn đến chiến thắng cuối cùng « nhờ
sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ». Cuộc chiến tranh Đông Dương lần thứ
hai (1954-1975) đã làm cho nhiều triệu người chết phía Việt Nam trong đó có
nhiều thường dân, và 58.000 quân nhân Mỹ tử trận.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.