Huy Đức - Tri ân nhà thơ Tô Thùy Yên (1938-2019)

"Ta về như lá rơi về cội/ Bếp lửa nhân quần ấm tối nay/ Chút rượu hồng đây, xin rưới xuống/ Giải oan cho cuộc biển dâu này..." - Đây là những câu thơ khiến tôi, khi bắt đầu Chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa, vào tháng 1-2014 đã phải nối lại liên lạc với ông. 

TA VỀ được viết 1985 bởi một con người vừa mới trải qua "Mười-năm chết dấp/ Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu/ Mười năm, mặt xạm soi khe nước..."; nhưng không phải là lời than vãn của một cá nhân. 

Bài thơ mang khí chất của một bậc trượng phu, người vừa cùng hàng triệu đồng bào mình đi qua một "cuộc bể dâu", mặc dầu đang đau tới "mềm phế phủ", thay vì đánh thức lòng thù hận, chỉ muốn "khai giải bùa thiêng yểm", chỉ muốn "nhân quần" bên bếp lửa ấm, rưới xuống chén rượu hồng... 

Khi nghe những người quen của chúng tôi ở Mỹ (Thai Dinh, Tran Triet) giới thiệu kỹ về Chương trình, nhà thơ Tô Thùy Yên đã ngồi xuống chép tay hết 9 trang A4, bài thơ Ta Về. Trước khi ký tên, ông ghi: "(Viết) 7-1985, chép lại 2-2014 để tặng Chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa và thành kính tưởng niệm những anh hùng liệt sĩ đã vị Quốc vong thân trong trận hải chiến Hoàng Sa 1974".

Tôi và nhà thơ Đỗ Trung Quân đã từng đón hụt ông ở sân bay Tân Sơn Nhất. Trong thời gian làm tư liệu cho cuốn Bên Thắng Cuộc, trước 2011, tôi có được ông tiếp tại nhà riêng ở Gò Vấp (nhà thơ Ý Nhi kết nối). Ông đã hai lần nhận lời mời của Nhịp Cầu Hoàng Sa về Việt Nam, nhưng cả hai lần đều phải hủy vào giờ chót vì lý do sức khỏe.

Tôi nghe tin ông mất khi đang đi xa, nay mới viết được mấy dòng này, tưởng nhớ và tri ân nhà thơ Tô Thùy Yên, người đã sáng bài thơ và ủng hộ Nhịp Cầu Hoàng Sa ngay từ những ngày Chương trình bắt đầu.

HUY ĐỨC 27.05.2019